ارزيابي تمايل رفتاري اهداي خون بانوان با دو الگوي كنش معقول و رفتار برنامه‌ريزي شده و مقايسه آن‌ها

Evaluating and comparing behavioral intention towards blood donation in ladies through reasoned action and planned behavior theories

چكيده سابقه و هدف در فرآيند جذب افراد به اهداي داوطلبانه ‌خون، شناسايي نگرش ها و باورهاي مردم نقش محوري دارد. اين تحقيق با هدف مقايسه ميزان تاثيرگذاري باورهاي سه‌گانه‌ مدل رفتار ‌برنامه‌ريزي ‌شده و باورهاي دوگانه مدل كنش‌ معقول بر تمايل به اهداي داوطلبانه ‌خون، در بانوان شهر تهران انجام شد. مواد و روش‌ها پژوهش حاضر توصيفي ـ همبستگي بود. با روش نمونه گيري ‌آسان‌ طبقه اي، تعداد 425 نفر از بانوان شهر تهران انتخاب شدند. داده ها توسط پرسشنامه اي مبتني بر نظريه كنش‌ معقول و رفتار برنامه‌ريزي‌ شده جمع‌آوري گرديد و با استفاده از نرم افزار ليزرل، شاخص هاي آماري t و كاي دو جهت تحليل مسير و برازش مدل به كار گرفته شدند. يافته‌ها يافته ها بيانگر آن است كه توان دو الگو در پيش بيني رفتار اهداي‌ خون بانوان يكسان است. ضريب معناداري بين نگرش‌ رفتاري و تمايل ‌رفتاري‌ در الگوي كنش ‌معقول برابر34/0 )83/5 (t=و در الگوي رفتار ‌برنامه‌ريزي ‌شده برابر30/0 (96/4t=)، ضريب معناداري بين باور هنجاري و تمايل ‌رفتاري در كنش‌معقول برابر با 55/0 (69/9t=) و در الگوي ديگر برابر51/0 )63/8 (t=به دست آمد. ضريب معناداري بين درك‌ از كنترل ‌رفتار و تمايل ‌رفتاري نيز برابر با 14/0 (42/2t=) بود. طبق نتايج، تاثير هنجارهاي‌ ذهني بر تمايل افراد بيشتر از نگرش‌ به ‌رفتار است. نتيجه گيري باور رفتاري و هنجاري بر تمايل افراد به اهداي‌خون تاثير داشته و باور هنجاري از كارآيي بالاتري برخوردار است. بنابراين تقويت اين باور از طريق رسانه هاي تبليغاتي براي ايجاد يك ارزش اجتماعي به نام «اهداي‌خون»، مي تواند شيوه‌ مناسبي جهت جذب بيشتر داوطلبان باشد.

Abstract Background and Objectives Recognizing peopleʹs attitudes has a pivotal role in the process of their attraction to voluntary blood donation. This study compares the effectiveness of three-fold Theory of Planned Behavior and two-fold Theory of Rational Action beliefs on voluntary blood donation among Tehran women. Materials and Methods The present research was descriptive-correlative. A group of 425 Tehran women was selected by stratified sampling method. The data were collected using a questionnaire based on TRA and TPB, and t-test and Chi-square statistical indexes were applied for the analysis and model fitness using LISREL software. Results Findings expressed an equal ability in both patterns to predict blood donation behavior. The significance index was obtained to be 0.34 (t = 5.83) for TRA, and 0.30 (t = 4.96) for TPB in the relationship between behavioral attitude and intention, respectively. This index was obtained to be 0.55 (t = 9.69) for TRA and 0.51 (t = 8.63) for the other pattern in the relationship between normative beliefs and intention. It was also obtained to be 0.14 (t = 2.42) in the relationship between perceived behavioral control and intention. The impact of normative ethics was greater than the impact of peopleʹs behavioral attitudes on their intention. Conclusions Behavioral and normative ethics were effective on people intention towards blood donation, and the utility of normative beliefs is more than the other type in this respect. Thus, the reinforcement of this belief through the mass media can be an appropriate technique to create a social value called "Blood Donation".