بررسي و مقايسه تركيب‌هاي شيميايي روغن اسانسي دو گونه از جنس"اسكنبيل" (Calligonum L.) منطقه آران و بيدگل

The survey and comparison of the essential oils chemical composition of two Calligonum L. species from Aran & Bidgol area

چكيده در اين تحقيق تركيب‌هاي شيميايي اسانس دو گونه "اسكنبيل" (C. comosum L`Her.) و "اسكنبيل كرماني" (C. bungei Boiss.) در منطقه آران و بيدگل مورد بررسي قرار گرفته ‌است. اين گونه‌‌ها انحصاري نواحي ماسه‌زارهاي بياباني بوده و در اراضي ماسه اي ريگ‌بلند بيابان‌هاي آران و بيدگل داراي رويشگاه‌هاي طبيعي مي‌باشند. سرشاخه‌هاي گل‌دار گونه‌‌ها در بهار 1388 جمع‌آوري و در شرايط آزمايشگاه خشك و به روش تقطير با آب (طرح كلونجر) اسانس‌گيري شدند. براي شناسايي تركيب‌هاي تشكيل‌دهنده اسانس از دستگاه‌هاي گاز كروماتوگرافي (GC) و گاز كروماتوگرافي متصل‌شده به طيف‌سنج جرمي (GC/MS) استفاده شد. 27 تركيب در اسانس گياه اسكنبيل (C. comosum) شناسايي شد كه اجزاي اصلي آن، شامل: سيس-3-هگزيل‌ بنزوات (73/13 درصد)، متيل‌جاسمونات (32/12 درصد)، ترانس، ترانس-آلفا-فارنسن (08/8 درصد)، فنيل-‌اتيل ايزوبوتانوات (69/6 درصد) و 5-هيدروكسي-2-دسينوييك اسيدلاكتون (58/5 درصد) بودند. 17 تركيب‌شيميايي در اسانس گياه اسكنبيل كرماني (C. bungei) شناسايي شد كه اجزاي عمده آن به‌ترتيب شامل: اتيل اكتادكانوات (31/42 درصد)، ترانس، ترانس-آلفا-فارنسن (19/10 درصد)، ليمونن (79/9 درصد)، پيپريتنون (34/5 درصد) و متيل جاسمونات (16/5 درصد) بودند. مقايسه تركيب‌هاي ترپني موجود در اسانس دو گونه مورد مطالعه نشان داد، درصد مونوترپن‌هاي دو گونه نسبت به سزكويي‌ترپن‌ها بيشتر بود و بخش اعظم تركيب‌هاي فرار اسانس دو گونه، متعلق به كتون‌ها، اسيدها، استرها و الكل‌ها بودند. واژگان كليدي: آران و بيدگل، آلفا-فارنسن، اسانس، اسكنبيل كرماني، اسكنبيل، علف هفت‌بند، متيل‌جاسمونات.

In this investigation essential oil chemical composition of Calligonum comosum L`Her. and Calligonum bungei Boiss. from Aran & Bidgol area have been staudied. These species were endemic of desert sand dunes area and in Rig-Boland sand dunes of Aran & Bidgol area have natural habitates. The branches of flower these species were collected in spring 2009 and dried in shade (at room temperature) and subjected to volatile fraction were isolated by hydrodistillation using an all-glass Clevenger-type apparatus. The analysis of the essential oils were performed by using GC and GC-MS. 27 components were identified in C. comosum essential oil. Major components of plant essential oil were Z-3-hexenyl benzoate (13.73%), methyl jasmonate(12.32%), e, e-?-farnesene(8.08%), phenyl ethyl isobutanoate(6.69%) and 5-hydroxy-2-decenoic acid lactone(5.58%). 17 components were identified in C. bungei essential oil. Major components of plant essential oil were ethyl octadecanoat(42.31%), e, e-?-farnesene(10.19%), limonene (9.79%), piperitenone (5.34%) and methyl jasmonate(5.16%). The comarison of terpenes components in essential oil of two species showed percent of monoterpenes of two species were higher than sesquiterpenes. The most parts of essential oil chemical composition of two species include of Ketones, Acides, Esters and Alcholes.