تاملي بر تحول مفهومي عفو در گستره حقوق بين‌الملل

Some Reflections on the Conceptual Transformation of Amnesty in International Law

عفو، چشم‌پوشي مقامات كشور از اعمال گذشته تمامي يا گروه خاصي از افراد است كه مجرم شناخته شده‌اند و اغلب مشروط به بازگشت آن‌ها به تبعيت از حاكميت است. موافقان عفو معتقدند كه اعطاي عفو، نياز جوامع در‌ حال گذاري است كه ره به سوي صلح و ثبات دارند. اما مخالفان برآنند كه عفو موجب گسترش فرهنگ بي‌كيفري است و مغاير با قواعد حقوق بشري مندرج در كنوانسيون‌هاي مختلف است. آن‌ها در اين راستا به آراي نهادهاي داخلي و بين‌المللي استناد مي كنند. تحولات اخيرِ موثر در كيفري‌شدن حقوق بين‌الملل و قوت‌گرفتن اصل صلاحيت جهاني باعث شده است تا مشروعيت عفو، مورد ترديد قرار گيرد و تنها عفوهاي مشروط از استقبال و پذيرش جامعه بين‌‌المللي برخوردار شوند. اين نوشتار سعي دارد عمده‌ترين ابعاد حقوقي عفو را بررسي كند.

A sovereign act of forgiveness for past crimes is granted by a government to all persons (or certain groups of persons) who have been guilty of crime or delict and often conditioned upon their return to obedience. The goal of this paper is to examine main aspects of amnesty. From one side, advocates of amnesty believe that granting amnesty is a need of transitional societies going toward peace and stability while the opponents are on the idea that amnesty cases would expand the culture of impunity and violate the human rights norms in international instruments. To this end, they refer to the decisions adopted by the national and international bodies. Moreover, recent developments in criminalization of international law along with strengthening the universal jurisdiction principle have questioned the legality of amnesty so that the international community only tends to accept the conditioned amnesties.