بررسي رابطه منبع و مخزن فيزيولوژيكي ژنوتيپ‌هاي گندم بهاره در شرايط محيطي اهواز

Investigation physiological source and sink relationship of spring wheat genotypes in Ahvaz environmental conditions

به‌منظور مطالعه حركت مجدد ماده خشك ژنوتيپ‌هاي گندم در اثر تغيير در رابطه منبع و مخزن در شرايط محيطي اهواز، اين تحقيق به‌صورت آزمايش كرت هاي خرد شده بر پايه طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار در سال زراعي 90-1389 در مزرعه تحقيقاتي مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي خوزستان اجرا گرديد. در اين تحقيق، شش ژنوتيپ گندم بهاره به‌عنوان فاكتور اصلي و تيمارهاي حذف برگ پرچم، حذف برگ پرچم + پوشاندن سنبله، پوشاندن سنبله و شاهد به‌عنوان فاكتور فرعي در نظر گرفته شدند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه تفاوت ژنوتيپ ها و تيمارها براي عملكرد دانه، وزن خشك برگ، وزن خشك سنبله و وزن خشك ساقه در سطح يك درصد معني‌دار بود. هم‌چنين برهمكنش ژنوتيپ × تيمار نشان داد كه عملكرد دانه، شاخص برداشت و عملكرد بيولوژيك در سطح يك درصد اختلاف معني‌دار داشتند. بيش‌ترين افزايش صفات وابسته به حركت مجدد ماده خشك در ژنوتيپ ها و تيمارها، متعلق به ژنوتيپ شماره يك و تيمار حذف برگ پرچم بود. علت اصلي اختلاف ژنوتيپ ها از نظر حركت مجدد ماده خشك، پتانسيل ژنتيكي ژنوتيپ ها بود. فتوسنتز جاري با 22 درصد بيش‌ترين سهم نسبي را در عملكرد دانه داشت. هم‌چنين 19، 2 و 1 درصد ميانگين سهم نسبي عملكرد دانه به ترتيب به فتوسنتز سنبله، برگ پرچم و ساير اندام‌هاي سبز گياه اختصاص داشت.

In order to study dry matter remobilization of wheat genotypes affected by variation in source and sink relationship in Ahvaz environmental conditions, this research was conducted as split plots experiment based on randomized completely blocks design with three replications in research field of Agricultural and Natural Resources center of khouzestan in 2010-2011 cropping year. In this research, six spring wheat genotypes were considered as main factors and the treatments of flag leaf removal, flag leaf remove + spike cover, spike covering and control as sub factors. Results of variance analysis showed that difference of genotypes and treatments was significant for grain yield, leaf dry weight, spike dry weight and stem dry weight at one percentage level, also, interaction genotype x treatment showed that grain yield, harvest index and biological yield had significant difference at one percentage level . The most increasing of depended traits to dry matter remobilization in treatments and genotypes, was belonged to genotype number one and flag leaf removal treatment. Main reason in difference between genotypes in terms of dry matter remobilization, was the genotypes genetic potential. Current photosynthesis with 22 percent had the highest relative portion in grain yield, also, 19, 2 and one percentage of mean of grain yield relative portion was allocated to spike photosynthesis, flag leaf and other of plant green organs, respectively.