ارزش‌هاي زيبايي‌شناختي نقش‌مايه‌هاي ديوارنگاره‌هاي اتاق ضلع شمال شرقي خانه اخوان حقيقي اصفهان

Aesthetic Values of the Motifs of Mural Paintings in the Northeastern Room of Akhavan Haqiqi House in Isfahan

تزيينات و آرايه‌هاي نقاشي بسياري از بناها و خانه‌هاي تاريخي عصر قاجار اصفهان از ميراث ارزشمند و گرانبهاي برجامانده‌اي به شمار مي‌روند كه تاكنون توجهي درخور به آنها نشده‌است. آثاري كه از چشم بسياري از هنرشناسان و علاقه‌مندان به هنر دور مانده و مغفول واقع شده‌است. خانه "اخوان حقيقي" از بناهاي منسوب به دوره اول قاجار است كه تزيينات وابسته به معماري آن نيز با توجه به ويژگي‌هاي سبكي و مستندات تاريخي همچون كتيبه اتمام تزيينات بنا در تاريخ 1274ه.ق.، متعلق به اين دوره است. نظر به بررسي پيشينه تحقيق و كمبود اطلاعات موجود، پژوهش حاضر در پي پاسخ‌گويي به اين سوال است كه انواع و ويژگي‌هاي تصويري نقش‌مايه‌ها و موضوعات به كار رفته در ديوارنگاره‌هاي اتاق مورد نظر كدام است. براين اساس پژوهش حاضر، ضمن عطف به اهميت و ارزش?هاي فوق العاده و منحصر به فرد معماري بنا و كليه آرايه?هاي به كار رفته در آن، با محوريت و تمركز بر ارزش?هاي زيباشناختي نقش?مايه?ها و مضامين ديوارنگاره?هاي اتاق واقع در ضلع شمال شرقي صورت گرفته و با هدف مطالعه، شناخت، دسته?بندي، توصيف و تحليل چگونگي ويژگي?هاي ديوارنگاره?ها با استفاده از مشاهده مستقيم و روش توصيفي- تحليلي انجام شده است. نتايج بررسي‌ها بيانگر اين مطلب بود كه نقش‌مايه‌هاي اتاق مورد مطالعه، به شيوه التقاطي ويژه نقاشي عصر قاجار ترسيم شده‌اند و همچون بسياري از خانه‌هاي آن عصر شامل انواع نقوش گياهي، انساني، حيواني، هندسي و موضوعاتي چون منظره يا طبيعت بيجان هستند. همچنين هريك از اين نقوش برحسب تناسب و پيروي از فضاي معماري و بخش‌هاي مختلف هندسي بنا به‌ويژه كاربري خاص اتاق به عنوان محل پذيرايي از مهمان، انتخاب‌شده و سازمان يافته‌اند.

Painting decorations and ornaments of many historic buildings and houses of Qajar era are amongst the remained valuable heritage to which proper attention has not been paid yet. These are the works which have been ignored by many art experts and those interested in art. Akhavan Haqiqi house is one of the buildings ascribed to early Qajar time and its architectural decorations belong to the same period considering stylistic features and historical documents such as the inscription of completing the decorations of the building at 1274 (A.H). Regarding literature review and little available information, this research aims to investigate types and visual features of motifs and themes used in the mural paintings of the mentioned room. Accordingly, while referring to the significance and extraordinary and unique values of the building’s architecture and all decorations used in it, this research focuses on the aesthetic values of motifs and themes of the mural paintings in the room located at the northeastern side. This research aims to investigate, identify, classify, describe and analyze the features of mural paintings via direct observation and descriptive-analytic method. The results show that the motifs of this room have been drawn with eclectic manner of Qajar painting and, like many other houses of that era, include various floral, animal, human and geometrical motifs as well as subject like landscape and still life. Also, each of these motifs has been selected and organized relative to and following architectural space and different geometric sections of the building, especially the particular function of the room as the drawing room.