لوازم و نتايج ديدگاه متاخر ويتگنشتاين درباره دين و باور ديني

The Consequences of Wittgensteinʹʹs Later Views for Religion and Religious Belief

مدّعاي اصلي مقاله حاضر آن است كه ويتگنشتاين، بازي زباني دين را نه ردّ كرده و نه تاييد؛ بلكه تنها گفته است چنين بازي زباني اي وجود دارد، كه پيش فرض ها و حدّ و مرزهايي دارد. در ديدگاه متاخر ويتگنشتاين، طرح پرسش هايي از اين دست كه آيا خدا واقعاً وجود دارد، بر پايه دستور زبان ديني غلطي استوار شده اند؛ زيرا بيرون از شاكله مفهومي اي كه پذيرفته ايم، نمي توانيم بپرسيم كه آيا خدا واقعاً وجود دارد يا نه. مومنان، در شاكله مفهومي خود يا در بازي زباني خود، مفهوم خدا را از پيش فرض مي كنند و سخن گفتن درباره خدا، در بيرون از مرزهاي اين شاكله مفهومي ممكن نيست. كوتاه سخن آن كه بر اساس اين مدّعا و نتايج به دست آمده از ديدگاه هاي متاخّر ويتگنشتاين در باب دين و باور ديني، مي توان به پرسش هايي بااهميت درباره جدايي دين از علم، ايمان گروي ويتگنشتايني، و ناواقع گروي ديني از منظر ويتگنشتاين پاسخ درخور داد.

This article concentrates on the later Wittgenstein. The main problem is how we can apply his later philosophical thought to religion and religious belief. The result is that, according to Wittgenstein, religious beliefs are not such as scientific hypotheses and need not being supported by rational arguments and evidence, but they are pictures on which believers arrange and set out their forms of life. So, according to the article, Wittgenstein neither accepts nor rejects language game of religion. He just says that this form of life exists and has its limits and prejudices. Religion, like any other conceptual schemata, logically depends on bounds and frontiers or, in better words, on social or contextual rules. If this language game is to be played and adopted, we’ll have to adopt and follow such limits and rules.