تاثير كاربرد لجن فاضلاب و كشت گندم (Triticum aestivum L.) بر قابليت استفاده و شكل‌هاي شيميايي روي در تعدادي از خاك‌هاي آهكي

Effect of Sewage Sludge Application and Wheat (Triticum aestivum L.) Planting on Availability and Fractionation of Zinc in some Calcareous Soils

در خاك‌هاي تيمارشده با لجن فاضلاب مقدار قابل استفاده عناصر كم‌نياز از جمله روي از مسايل اصلي است. در اين تحقيق به بررسي روي قابل استفاده (با روش‌هاي DTPA-TEA، مهليچ 1 و مهليچ 3) و تعيين شكل‌هاي شيميايي آن در خاك‌ها قبل و پس از تيمار با لجن فاضلاب (1 درصد وزني - وزني) و پس از كشت گندم در شرايط گلخانه‌اي پرداخته شد. نتايج نشان داد كه بر اثر كاربرد لجن فاضلاب، ميانگين روي عصاره‌گيري شده با استفاده از 3 روش‌عصاره‌گيري به‌صورت معني‌داري (01/0P < ) افزايش يافت. ميانگين روي عصاره‌گيري شده با استفاده از روش‌هاي مختلف پس از كشت گندم با قبل از كشت، تفاوت معني‌داري (05/0P < ) نداشت. نتايج مطالعه شكل‌هاي شيميايي نشان داد كه در اثر تيمار خاك‌ها با لجن فاضلاب، روي تتمه، روي تبادلي، روي پيوندشده با ماده‌آلي، روي پيوندشده با اكسيدهاي آهن و منگنز و روي پيوندشده با كربنات‌ها به‌ترتيب 11، 26، 94، 172 و 279 درصد افزايش يافتند. نتايج آزمون مقايسه ميانگين نشان داد كه ميانگين شكل‌هاي روي (به جز روي پيوندشده با اكسيدهاي آهن و منگنز) قبل و بعد از كشت گندم در خاك‌هاي تيمارشده تفاوت معني‌داري (05/0P < ) داشتند. روي تبادلي، روي پيوندشده با كربنات‌ها و روي پيوندشده با ماده‌آلي پس از كشت گندم كاهش و روي تتمه افزايش يافت. نتايج بررسي همبستگي نشان داد كه روي عصاره‌گيري شده با استفاده از عصاره‌گيرهاي شيميايي قبل از تيمار و پس از تيمار با لجن فاضلاب و پس از كشت گندم با شكل‌هاي مختلف روي همبستگي معني‌داري (05/0P < ) داشتند. نتايج اين تحقيق نشان داد كه شكل‌هاي شيميايي روي بر اثر كاربرد لجن فاضلاب و كاشت گندم تغيير كرد.

The amount of available micronutrients such as zinc (Zn) is a primary concern in treated soils with sewage sludge. This study was performed to evaluate Zn availability (DTPA-TEA, Mehlich 1 and Mehlich 3) and its fractionation in soils before and after treated with sewage sludge (1% w/w) and after wheat plantation in greenhouse conditions. The results of this study showed that mean of Zn extracted by using chemical extractants after sewage sludge application increased significant (P < 0.01). In addition, different between mean of Zn extracted by using different extractants, before and after plantation was not significant (P > 0.05). The results of fractionation showed that residual Zn, exchangeable Zn, Zn associated with organic matter, Zn associated with iron-manganese oxides, and Zn associated with carbonates increased 11, 26, 94, 172, and 279% respectively. The results of mean comparison showed that different between mean of Zn fractions (except Zn associated with iron-manganese oxides) before and after planting was significant (P < 0.05). Zn exchangeable, Zn associated with carbonates and Zn associated with organic matter decreased, while, Zn residual increased. The results of study of correlation showed that correlation between Zn extracted by using different extractants before and after treated soils with sewage sludge and after wheat plantation with Zn fractions were significant (P < 0.05). The results of the present study showed that Zn fractionation was changed after sewage sludge application and wheat plantation.