بررسي پريدوتيت‌هاي گوشته ملانژ افيوليتي سورك (استان يزد، ايران)

Study of mantle peridotites of Surk ophiolitic melange (Yazd province, Iran)

افيوليت ملانژ سورك به‌صورت نواري باريك در محدوده غربي استان يزد، حد فاصل حاشيه جنوب‌غربي پهنه ايران مركزي و كمربند ماگمايي اروميه- دختر و در امتداد گسل نايين- دهشير- بافت قرار دارد. واحدهاي سنگي اين افيوليت ملانژ شامل پريدوتيت‌هاي گوشته، گابرو، دايك‌هاي ديابازي، كوارتز آندزيت، داسيت، سرپانتينيت، ليستونيت، رودينگيت، چرت و سنگ آهك‌هاي كرتاسه بالايي است. بر اساس بررسي‌هاي پتروگرافي و شيمي كاني‌هاي اصلي پريدوتيت‌هاي گوشته، ذوب نامتجانس ارتوپيروكسن‌ها و تشكيل اليوين‌هاي جايگزيني، بالا بودن مقدار Cr# كروم اسپينل در هارزبورگيت‌ها و دونيت‌ها و وجود آمفيبول پارگاسيت در لرزوليت‌هاي اين افيوليت، بر اثر واكنش مذاب/ سنگ ديواره بوده است. منشا اين مذاب از صفحه اقيانوسي فرو رونده، در يك پهنه فرورانش، است كه با كاهش دماي ذوب ليتوسفر گوشته‌اي كه در بالاي آن قرار دارد باعث واكنش گسترده مذاب صعود كننده با سنگ ديواره مي‌شود. بنابراين، پريدوتيت‌هاي اين افيوليت ملانژ شامل لرزوليت و بيشتر هارزبورگيت و دونيت هستند. اين افيوليت از نوع هارزبورگيتي (HOT) بوده و داراي ويژگي‌هاي افيوليت‌هاي مناطق پهنه بالاي فرورانش (افيوليت‌هاي محيط‌هاي پشت كمان) است.

The Surk ophiolitic melange, as a narrow belt, is located in western part of Yazd province, between the southwest of Central Iran and Urumieh-Dokhtar magmatic arc, along Naein-Dehshir-Baft fault. This ophiolitic melange consists of mantle peridotites, gabbro, diabasic dykes, quartz andesite, dacite, serpentinite, listwaenite, rodingite, chert and Upper Cretaceous limestones. Petrography and mineral chemistry of mantle peridotites reveal incongruent melting of orthopyroxenes, the formation of excess olivines, the high value of Cr# in spinels of harzburgite and dunite and the occurrence of pargasitic amphibole in lherzolites in the studied ophiolite. All of these evidences suggest melt/oceanic lithosphere reaction. The reactive melt originated from a subducted slab that decreases the melting temperature of the lithospheric mantle and leads to widespread ascending melt/wall rock reaction. The peridotites of this ophiolitic melange consist of harzburgite, dunite and lherzolite in decreasing order. The ophiolite is a harzburgite type ophiolite (HOT) showing characteristics of supra subduction zone ophiolites (back-arc basin).