تحقيقي در ماده امربا رويكردي بر نظريات امام خميني(س)

A Study of the Concept of Amr (Order) With Special Reference to Imam Khomeini’s Viewpoints

در اين نوشتار بحث از «ماده امر» به عنوان اولين بحث در «مبحث اوامر»، از چهار جهت مورد بحث و بررسي قرار گرفته است. در ابتدا به مفهوم شناسي و معناي ماده امر«ا م ر» پرداخته شده و بيان مي‌گردد كه امر داراي دو مستعمل فيه مي‌باشد؛ يكي جامد و يكي قابل اشتقاق؛ ولي نمي‌توانيم قاطعانه حكم به اشتراك لفظي بين برخي از معاني يا اشتراك معنوي و يا حقيقت بودن در يك معني و مجاز بودن در معاني ديگر دهيم و اگر در فهم مراد شارع تعارض پيش آمد، بايد به سراغ اصل عملي برويم. در جهت دوم بحث از اعتبار علو و استعلا در امر مطرح مي‌شود و بيان مي‌گردد كه طلب به نحو مطلق (لا بشرط مقسمي) به دو نوع تقسيم مي‌شود كه يكي فرمان و دستور است و يكي استدعا و خواهش؛ امّا قيدي كه طلب را بر امر يا خواهش تبديل مي‌كند يك حالت نفساني است كه در روح طالب پديد مي‌آيد و طلب نفساني او را مقيد مي‌كند، اين قيد «استعلا » است و لذا بايد گفت «علو» كه واقعيت تكويني خارجي است هيچ دخالتي در تقييد «طلب نفساني» ندارد. پس «خواستن» اگر بدون قيد «استعلا » و «استخفاض» باشد طلب است و اگر مقيّد به استعلا باشد، امر است و اگر مقيد به «استخفاض» باشد، سوال و خواهش و دعاست. در مبحث سوم (اينكه آيا ماده امر حقيقت در وجوب است؟) بيان مي‌گردد كه امر وضع شده است براي دستور دادن و دستور دادن عبارت است از «طلبي كه فاعل آن مستعلي است و اتيان آن را ايجاب كرده است. در پايان بحث نيز به اين نكته اشاره مي‌شود كه مشهور اصوليون (پس از طرح اين سه جهت)، عنان بحث را به طلب و اراده و تغاير اين دو كشانده‌اند و به بحثي كلامي وارد شده‌اند. اما با وجود اينكه نگارنده در پايان هر جهت، نظر خويش را بيان مي‌كند در اين بخش از تحقيق، به تبيين بحث و بيان محل نزاع بسنده كرده و بحث از طلب و اراده را به جاي خود در علم كلام وا مي‌گذارد.

The present paper is an attempt to study the concept of amr (order) from four perspectives. In the first place, the etymology of amr (in Arabic a m r) is discussed. Order has two usages: one material and one extractable, but one cannot categorically say that there is commonality between the truth and metaphorical references of the word amr. If there are contradictions in understanding the objective of the Legislator, one should refer to the practical principle. Secondly, this concept should be studied in the light of credibility of superiority in amr (order). Asking in general is divided into two kinds: one is commandment and order and another is request. What changes request into an order is a psychological or carnal condition, which is created in the psyche of the seeker and conditions his psychological request or demand. This condition is seeking superiority. Therefore, superiority, which is an external evolutionary reality, has no role in conditioning carnal request. Hence, if seeking is without the condition of superiority, it is a request, but if it is conditioned with superiority it is an order. In the third section, attempts have been made to find answer to the following question: is the gamut of the concept order truth of obligation? It is argued that it has been coined for ordering. Moreover, ordering means a demand whose object is superior and entails implementation. Finally, the experts of principles of jurisprudence, besides discussing the abovementioned issues, also discuss request (demand) and will and their differences through a theological approach. However, this issue is not analyzed in this paper, rather the issue is explained without offering the viewpoints of the author of this paper.