چالش‌هاي مفهومي ربا، بهره و بهره تعادلي (شيوه برخورد قرآن كريم با مفاسد اقتصادي)

Conceptual challenges of Riba, Interest and Returns on capital

يكي از معضلات، عدم رهايي اقتصاد به‌ويژه نظام بانكي از مسيله ربا، عدم اتفاق‌نظر انديشه‌وران در ماهيت، فلسفه حرمت، آثار و روش‌هاي مقابله با ربا است. با توجه به گستره مصداق‌هاي ربا، ضرورت دارد رويكرد اصلي مناقشه‌ها به مصداق‌هاي مهم‌تر آن معطوف شودد و عملي‌ترين روش‌ها براي مبارزه با آن ارايه شود. تاكيد بر اطلاق حرمت ربا، عالمان را از طرح برنامه‌اي روشمند براي طبقه‌بندي مفاسد و انواع ربا و ارايه روش گام‌به‌گام مبارزه با آن باز داشته است. براساس آموزه‌هاي حكمتي اسلام، حرمت ربا شاخصي براي بازداشتن از فعاليت‌هاي غيرمولد و فعاليت‌هاي مخالف فطرت است. حرمت ربا شاخصي براي افزايش كوشش، تخصيص بهينه سرمايه به سوي فعاليت‌هاي مفيد و مولد و ارتقاي سطح بهره‌وري است. حذف كامل و واقعي ربا جز با فراهم‌ساختن زمينه‌هاي مناسب كسب‌وكار و به‌طور تدريجي ممكن نيست. مجموعه مفاسد اقتصادي از جمله انواع ربا بايد رتبه‌بندي شده و به‌تدريج با آنها مبارزه شود. مقاله پيش‌رو كه به روش تحليلي توصيفي روي مدارك نقلي و عقلي تحريم ربا پژوهش كرده، افزون بر تبيين مفاهيم ربا، بهره و بهره تعادلي به اين نتيجه مي‌رسد كه روش برخورد قرآن كريم در حذف ربا از فعاليت‌هاي اقتصادي، قابل تعميم به ديگر مفاسد اقتصادي است و حكم، اثر و سرنوشت آنان را نيز روشن مي‌سازد.

One of the problems of banking system, according to Islamic economics. is philosophy of prohibition of riba, its effects and the methods of opposing riba. According to broad instances of riba, it is necessary that the main approach of discussions be concentrated on its major instances and the most practical ways of opposing it. Stress on the generality of prohibition of riba. Has withheld the Islamic economists from proposing o planned program for classification of different ribas and corruption and opposing it. According to Islamic teaching, prohibition of riba is a criteria in opposing non-productive activities and in optimum allocation of capital into production activities complete and real elimination of riba with is not possible except providing proper grounds for business. All the economic corruption such as riba should be rated and gradually opposed. This paper with analytical descriptive approach after explanation of concepts of riba, interest and balanced interest concludes that Quran’s method in elimination of riba from economic activities could be generalized to other economic corruptions.