وضعيت حقوقي معاملات سفهي در فقه اماميه و حقوق ايران

Legal Status of Unreasonable (Safahi) Transactions in Imami Jurisprudence and Iranian Law

معاملات سفهي، معاملاتي است كه شانيت آن را دارد كه از سفيه صادر شود؛ ولي معامله‌كننده، سفيه نيست، بلكه در كمال آگاهي، عقل و اراده و بدون هرگونه اضطرار، چنين معامله‌اي را منعقد مي‌كند. اين معاملات مصاديق و فروعاتي دارد كه شناخت آنها مستلزم شناخت ماهيت و چگونگي تشخيص آنهاست. معاملات سفهي فقط ناظر به عقود مغابنه‌اي نيست و در همه عقود و حتي شروط و ايقاعات ديده مي‌شود. بهترين معيار براي تشخيص اين‌گونه معاملات، بررسي غرض از انجام معامله است. عدم وجود غرض عقلايي در انجام هر معامله‌اي، آن معامله را سفهي مي‌كند. براي تشخيص وجود غرض عقلايي بايد به عرف مراجعه كرد. وضعيت حقوقي اين معاملات مورد اختلاف فقهاي اماميه و حقوقدانان ايران مي‌باشد. برخي به صحت و برخي به بطلان اين معاملات معتقدند و هريك از دو طرف، ادله‌اي دارند كه مورد انتقاد طرف ديگر قرار گرفته است. در اين مقاله سعي شده است اثبات شود آن دسته از معاملات سفهي كه داراي اركان اساسي صحت معاملات است، با توجه به ادله در نظم حقوقي ايران صحيح مي‌باشد.

Unreasonable (Safahi) transactions are in a position to be done by Safih (fool dealer) but here the dealer is not really a Safih. Rahter he has perfection of concious, reason and will and is free from any coercion in signing the contract. These deals have instances and rules the understanding of which requires knowledge of their nature and the method to recognize them. Unreasonable transactions (Safahi) are not related to detrimental contracts and in all contracts and even conditionals and unilateral transactions (Iqaat) can be seen. The best criterion to distinguish these transactions is investigating the motive of the transaction. The lack of rational motive behind a deal makes the transaction an unreasonable transaction (Safahi). For the recognition of rational motive one must refer to the customary practice. The legal status of these transactions is disputed among Imami scholars and jurists. Some believe these transactions are valid and some believe in their voidness and both have evidence being criticized by the other party. These transactions are valid, here we will argue considering Iranian legal system, because of having necessary elements of contracts.