طراحي مدل‌هاي عملياتي صكوك اجاره جهت انجام عمليات بازار باز

Designing Operational Models of Ijarah Sukuk for Conducting Open Market Operations (OMO) in the Iranian Monetary System Hossein Meisami*

مقاله پيش‌رو مي‌كوشد با مرور الگوهاي نظري صكوك اجاره كه مشروعيت فقهي داشته و از لحاظ اقتصادي نيز استفاده از آنها امكان‌پذير است، الگوي «صكوك اجاره به شرط تمليك با هدف تامين نقدينگي» را به‌عنوان مدل قابل استفاده جهت انجام عمليات بازار باز (OMO)، در قالب سه مدل عملياتي طراحي كند. اين‌ مدل‌ها عبارت‌اند از: الف) مدل تهاتر بدهي‌هاي دولت با بانك مركزي با دارايي‌ها سرمايه‌اي دولت؛ ب) مدل ورود دولت در انتشار صكوك اجاره و تسويه بدهي‌هاي بانك مركزي؛ ج) مدل ورود مستقيم بانك مركزي در فرايند انتشار صكوك اجاره جهت جمع‌آوري نقدينگي. در هر مورد افزون بر تبيين مدل و شيوه بهينه اجراي آن، بر تحليل تغييرهاي پايه پولي تاكيد مي‌شود. يافته‌هاي تحقيق كه به روش تحليلي ـ توصيفي به‌دست آمده، نشان مي‌دهد كه پيش‌نياز اصلي تقويت توليد در كشور، اجراي صحيح سياست‌هاي پولي و كنترل تورم بوده و به اين منظور بانك مركزي كشور نيازمند ابزارهاي مناسب و مشروع است. به‌نظر مي‌رسد مدل‌هاي عملياتي ارايه‌شده در پژوهش پيش‌رو ظرفيت مناسب جهت اجراي عمليات بازار باز را داشته و به لحاظ فقهي و اقتصادي مي‌توانند جايگزين يا مكملي براي اوراق مشاركت بانك مركزي مطرح شوند.

Reviewing the theoretical models of Ijarah Sukuk, which are Shariah-compliant and economically practical, this paper designs the “Ijarah Muntahia Bittamleek Sukuk for the sake of liquidity management” as a model that can be used in the context of Islamic finance to conduct Open Market Operations (OMO) in the Iranian Banking System. The model is presented in the form of the following three operational models: 1. Issuing central bank Ijarah Sukuk based on the government capital assets and using the gathered funds to repay the government debts to the central bank. 2. Issuing governmental Ijarah Sukuk based on the government capital assets and using the gathered funds to repay the government debts to the central bank. 3. Issuing central bank Ijarah Sukuk based on the central bank capital assets. In each case, besides explicating the model and the optimal method for its being applied, the developments in the monetary base are analyzed. The results of the study, which are derived based on an analytical-descriptive approach, show that the main prerequisite for supporting production of goods and services in the Iranian economy is to conduct the monetary policies in a suitable way to control inflation. For doing this, it is inevitable for the central bank to have proper and Shariah-compliant financial instruments. It seems that the operational models of Ijarah Sukuk presented in this research, have enough capacity to be used for Open Market Operations (OMO). Hence, considering the jurisprudential and economic point of view, these models can be considered as a substitute or complement for the current Iranian central bank Musharakah Sukuk.