امكان‌سنجي فقهي طراحي سوآپ مالكيت متناسب با بازار سرمايه ايران

A Jurisprudential Feasibility Study of Designing Equity Swap in Proportion to the Iranian Capital Market

قراردادهاي سوآپ به‌عنوان يكي از ابزارهاي مشتقه در بازارهاي مالي اهميت فراواني داشته و استفاده وسيعي در بازار مالي دارد. از مهم‌ترين سوآپ‌ها كه كاربرد فراواني دارد، سوآپ مالكيت است. با توجه به گسترش بازار مالي در ايران لازم است تمام ابزارهاي جديد با موازين فقهي ارزيابي شود. در مقاله پيش‌رو ضمن بررسي سوآپ مالكيت از ديد تعريف‌ها، انواع، ويژگي‌ها، مدل‌ها، كاربردها، مزيت‌ها و عيب‌ها، ضرورت استفاده از اين ابزار در بازار سرمايه ايران، براي نخستين بار بررسي فقهي ـ حقوقي اين معامله انجام‌شده است. مقاله پيش‌رو كه به روش تحقيق توصيفي ـ تحليلي و اسنادي موضوع قرارداد سوآپ مالكيت را از ديد فقهي بررسي مي‌كند، به‌دنبال اثبات اين فرضيه است كه گرچه قرارداد سوآپ مالكيت متناسب با بازار سرمايه ايران، به علت وجود ربا در قالب بيع و معاوضه قابل تصحيح نيست ؛اما مي‌توان آن را از راه مبادله دو قرارداد قابل طراحي دانست.

Swap contracts, as a kind of derivative instruments, are of high importance and usage in financial markets. One widely-used sort of them is equity swap contract. As the Iranian financial market is developing, it is needed that all new instruments be assessed by jurisprudential standards. In this article, besides examining equity swap contract with regard to its different definitions, sorts, features, models, applications, advantages, disadvantages, and the necessity of its being used in the Iranian financial market, we have assessed its jurisprudential and juridical aspects for the first time. Examining the jurisprudential aspect of equity swap contract using a descriptive-analytical and documentary approach, this article tries to prove the hypothesis that although such a contract in proportion to Iranian financial market is not amendable due to the presence of usury in the form of Bai and Muawadah, it may be designable through "exchange of two contracts".