بررسي نسبت ديدگاه اخلاقي ابن‏سينا با واقع‏گرايي اخلاقي

The Relationship between Ibn Sinaʹʹs Ethical Views and Ethical Realism

هدف اصلي اين مقاله بررسي نسبت ديدگاه اخلاقي ابن‏سينا با واقع‏گرايي اخلاقي است، اما ازآنجاكه در تفسير ديدگاه اخلاقي ابن‏سينا، اختلاف‏نظر وجود دارد، در اين مقاله سعي بر آن است كه ابتدا با روشي توصيفي ـ تحليلي ديدگاه اخلاقي ابن‏سينا تبيين گردد و سپس نسبت آن با واقع‏گرايي اخلاقي بيان شود. نتيجه تحقيق اين است كه علي‏رغم اينكه ابن‏سينا قضاياي اخلاقي را بديهي نمي‏داند، اما هيچ دليلي وجود ندارد كه آنها را اخباري و قابل صدق و كذب هم نداند. اما اينكه ايشان قضاياي اخلاقي را از اقسام مشهورات ذكر كرده، منافاتي با واقع‏گرايي ندارد؛ زيرا مقصود ايشان كه مي‏گويد احكام اخلاقي پايه‏اي جز شهرت ندارند، اين است كه اساس معرفتي احكام اخلاقي شهرت است. بنابراين، به نظر مي‏رسد سخن ابن‏سينا ناظر به مقام اثبات است و نه ثبوت. بر اين اساس، تفسير مرحوم مظفر و محقق اصفهاني، كه سخن ابن‏سينا را ناظر به مقام ثبوت مي‏دانند، صحيح نيست.

The question of realism and non-realism is among the most important issues of ethical philosophy which helps in the classification of the different ethical schools according to their major differences. Considering the disagreement about Ibn Sinaʹs ethical interpretation, this paper tries first to explain Ibn Sinaʹs ethical view using a descriptive analytical method, and then expounds its relationship with ethical realism.The research results show that, although Ibn Sina does not regard moral issues as evident, there is no evidence that he does not consider them as narrational and trustworthy or untrustworthy. As for his referring to moral issues as types of accepted premises, this is not against realism, because by saying that ethical rules have no basis except reputation he means that the epistemic basis of ethical rules is reputation. Therefore, Ibn Sinaʹs view seems to be related to the state of assertion, not affirmation. Therefore, the interpretation made by Mozafar and Mohaqiq Isfahani considering Ibn Sinaʹs view as a state of affirmation is unsound.