عنوان فرعي :
Geochemistry and environment of the Dalir phosphate deposit, southwest of Chalous, Mazandaran Province
پديد آورندگان :
عابديني، علي نويسنده گروه زمين شناسي، دانشكده علوم، دانشگاه اروميه , , چشمه سري، مرتضي نويسنده گروه زمين شناسي، دانشكده علوم، دانشگاه اروميه , , عليزاده، اكرم نويسنده گروه زمين شناسي، دانشكده علوم، دانشگاه اروميه ,
كليدواژه :
چالوس , زمين شيمي , دلير , فسفات , ژنز
چكيده فارسي :
نهشته فسفاتي دلير در فاصله 57 كيلومتري جنوب باختر شهر چالوس، استان مازندران واقع مي باشد. اين نهشته بخشي از كمربند فسفاتي مرند- دماوند محسوب مي شود و به صورت يك افق چينه سان در درون عضو شيل بالايي سازند سلطانيه (نيوپروتروزوييك بالايي- كامبرين زيرين) توسعه يافته است. مطالعات كاني شناسي نشان مي دهند كه فرآيند فسفات زايي در منطقه دلير با توسعه كاني هاي متنوعي نظير دولوميت، فلويورآپاتيت، كلسيت، كوارتز، پيريت، ايليت و موسكويت همراه بوده است. الگوهاي توزيع عناصر اصلي، فرعي، و جزيي به هنجار شده به PAAS، تهي شدگي عناصري نظير Si، Fe، Al، K، Na، Ti، Th، Zr، Co، Cu، Ni، و Nb و غني شدگي عناصري چون Ca، P، Sr و Y را در طي فسفات زايي نمايش مي دهند. تهي شدگي REE نسبت به ميانگين فسفريت هاي دنيا دلالت بر تشكيل اين نهشته در يك محيط بسته دارد. شاخص هاي زمين شيميايي نظير نسبت هاي V/(V+Ni) (59/0- 73/0)، Th/U (10/0- 89/0)، Ce/Ce* (22/0- 55/0)، Mn* (75/0– الي 87/1–) و Y/Ho (63/42- 84/57) پيشنهاد مي كنند كه نهشته در يك شرايط بي هوازي توسعه يافته است. الگوي توزيع عناصري نظير Al، Mn، Fe، Mg، و Sr آشكار مي نمايند كه فرآيندهاي بيوژنيك نقش ارزنده ا ي در توسعه نهشته ايفا نموده اند. بر اساس مقادير Eu/Eu* (88/0- 12/1) و Sr/Ba (45/0- 86/4) در نمونه هاي مطالعه شده، به نظر مي رسد كه فرآيند فسفات زايي در منطقه دلير در pH اندكي اسيدي تا قليايي و شوري نرمال رخ داده است. تلفيق نتايج حاصل از مشاهدات صحرايي، مطالعات كاني شناسي و يافته هاي زمين شيميايي نشان مي دهند كه تشكيل نهشته مورد بررسي توسط جريان هاي بالارو دريايي كنترل گرديده است.
چكيده لاتين :
The Dalir phosphate deposit is located in 57 km of southwest of Chalous city, Mazandaran Province. This deposit is a part of the Marand-Damavand phosphate belt and has developed as a stratiform horizon within the upper shale member of Soltanieh Formation (Neoproterozoic- Lower Cambrian). Mineralogical studies show that phosphatization process in the Dalir area was accompanied by development of various minerals such as dolomite, fluor-apatite, calcite, quartz, pyrite, illite and muscovite. Distribution patterns of major, minor and trace elements normalized to PAAS display depletion of elements such as Si, Fe, Al, K, Na, Ti, Th, Zr, Co, Cu, Ni, and Nb, and enrichment of elements such as Ca, P, Sr, and Y during phosphatization. Depletion of REEs ratio to average of world phosphorites indicates that this deposit was formed in a closed environment. Geochemical indices such as ratios of V/V+Ni (0.59-0.73), Th/U (0.10-0.89), Ce/Ce* (0.22-0.55), Mn* (–0.75 to –1.87) and Y/Ho (42.63-57.84) suggest that deposit was developed in an anoxic-suboxic condition. Distribution pattern of elements such as Al, Mn, Fe, Mg and Sr reveal that biogenic processes have played vital role in development of deposit. According to values of Eu/Eu* (0.88-1.12) and Sr/Ba (0.45-4.86) in the studied samples, it seems that phosphatization process in the Dalir area occurred in slightly acidic to neutal pH and normal salinity. Combination of the obtained results from field observations, mineralogical studies and geochemical data indicate that formation of studied deposit was controlled by marine upwellings.
