واكنش عملكرد و اجزاي عملكرد دانه ارقام مختلف كلزا به گرما و تاريخ كاشت

Response of yield and grain yield components of canola different cultivars to heat and planting date

هدف از انجام اين آزمايش ارزيابي اثر تاريخ كاشت و تنش گرما در مرحله‌ي گلدهي بر عملكرد دانه و اجزاي عملكرد سه رقم كلزاي بهاره بود. آزمايش به صورت كرت‌هاي يكبار خرد شده در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي در چهار تكرار در دانشگاه آزاد شوشتر در سال زراعي 90-1389 اجرا شد. سه تاريخ كاشت شامل اول آذر، بيست آذر و ده دي‌ماه به عنوان فاكتور اصلي و سه رقم كلزا شامل هايولا 308، ساري گل و Heros به عنوان فاكتور فرعي بودند. نتايج نشان داد كه تاخير در تاريخ كاشت سبب كاهش معني‌دار عملكرد بيولوژيك، عملكرد دانه و اجزاي عملكرد ( به استثناي تعداد دانه در خورجين) شد. ارقام از نظر عملكرد دانه و اجزاي عملكرد تفاوت معني‌دار داشتند، اما از نظر عملكرد بيولوژيك متفاوت نبودند. ارقام هايولا 308 و Heros به ترتيب با 1/3189 و 5/2017 كيلوگرم در هكتار، بيشترين و كمترين عملكرد دانه را توليد كردند. بين اجزاي عملكرد دانه، تعداد خورجين در بوته بيشتر از دو جز ديگر تعيين كننده‌ي عملكرد ارقام بود. با اين حال تعداد دانه در خورجين در دستيابي به عملكرد دانه رقم هايولا 308 موثر بود. رقم زودرس هايولا 308 در تاريخ كاشت اوّل آذر ماه با توليد 3/3630 كيلوگرم در هكتار و رقم ديررس Heros 2/1310 كيلوگرم در هكتار در تاريخ كاشت ده دي‌ماه بيشترين و كمترين عملكرد دانه را كسب كردند. بر اساس نتايج اين آزمايش، ارقام متوسط رس و ديررس كلزا در منطقه‌ي خوزستان مناسب نيستند و براي اجتناب از تنش گرما ارقام زودرس مناسب‌تر مي‌باشند.

The objective of this study was to examine the effect of planting date and heat stress during flowering on yield and grain yield components of 3 spring canola cultivars. The experiment was conducted at Shoushtar Islamic Azad University during 2010-2011 cropping year.The experiment was conducted as a split plot randomized complete block design with 4 replications in Shoushtar Azad University in 2011-2012 cropping year. Three planting date 21 November, 10 and 30 December were as main factors and three Canola cultivars Hyola 308, Sarigol and Heros as subfactors. The results showed that biological and grain yield as well as yield components (except the number of seeds per silique) decreased significantly with delay in sowing date. Grain yield and yield components were significantly different among cultivars, however biological yield was not. Hyola 308 and Heros cultivars produced the highest and lowest (3189. 1 and 2017. 5 kg/ha) grain yield, respectively. Among grain yield components, silique number per plant was more indicator of cultivars yield than two other components. However, seed number per silique was effective on graining yield of Hyola 308 cultivar. Early cultivar (Hyola 308) in first planting date 21 November and late cultivar (Heros) in late planting date 30 December produced the highest (3630. 3 kg/ha) and the lowest (1310. 2 kg/ha) grain yields, respectively. Based on the results of this study, middle and late maturing cultivars of canola are not suitable for khouzestan climatic conditions, and early maturing cultivars can be more useful to avoid heat stress.