اثر باكتري‌هاي محرك رشد، كود نيتروژن و گوگرد بر خصوصيات كمي و كيفي گياه كرچك (Ricinus communis L.) در منطقه سيستان

Effect of plant growth promoting rhizobacteria, Nitroxin and sulfur on quantity and quality of caster bean (Ricinus Commines L.) in Sistan region

با توجه به اهمیت روغن گیاه صنعتی كرچك (Ricinus communis L.) در صنایع و با توجه به تأثیر تغذیه بهینه گیاهی و اثر مقادیر مختلف كود نیتروژن و گوگرد در حصول عملكرد مناسب، این پژوهش جهت شناسایی مناسب‌ترین اثر محرك‌های رشد برای گیاه كرچك اجرا گردید. به منظور بررسی اثر مقادیر مختلف كود نیتروژن، گوگرد و باكتری‌های محرك رشد بر خصوصیات عملكردی كرچك، آزمایشی به صورت فاكتوریل در قالب طرح بلوك‌های كامل تصادفی با سه تكرار در مزرعه تحقیقاتی مجتمع بقیه‌الاعظم (چاه‌نیمه) وابسته به دانشگاه زابل واقع در شهرستان زهك در سال زراعی 91-1390 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل باكتری‌های محرك رشد در سه سطح (شاهد، نیتروكسین، سوپرنیتروپلاس به میزان دو لیتر در هكتار)، كود نیتروژن در سه سطح (صفر، 150 و200 كیلوگرم در هكتار) و كود گوگرد در دو سطح (صفر و 300 كیلوگرم در هكتار) بود. نتایج این بررسی نشان داد نیتروژن، گوگرد، باكتری و اثرات متقابل باكتری × نیتروژن و باكتری × گوگرد از نظر آماری دارای اختلاف معنی‌داری بود، ولی اثر متقابل گوگرد × نیتروژن اختلاف معنی‌داری نداشت. وزن دانه‌ها، وزن هزار‌ دانه، تعداد كپسول و دانه در بوته تحت تأثیر هیچ یك از این تیمارها قرار نگرفت. بیشترین تأثیر باكتری بر روی وزن خشك كپسول، ارتفاع گیاه، تعداد برگ، درصد روغن و مقدار پروتئین و گوگرد فقط بر روی تعداد گل‌آذین در گیاه و نیتروژن بر روی اكثر صفات مشاهده شد. نتایج این بررسی نشان داد كه بیشترین تأثیر باكتری‌ها بر روی گیاهان اثرات متقابل باكتری × گوگرد كه بالاترین و كمترین درصد روغن به ترتیب مربوط به تیمار نیتروكسین و سوپرنیتروپلاس با میانگین 89/51 و 85/47 همچنین اثرات متقابل باكتری × نیتروژن بالاترین و كمترین ارتفاع گیاه مربوط به تیمار نیتروكسین و شاهد به ترتیب با میانگین 29/82 و 33/53 را به خود اختصاص دادند.

The caster bean oil is high value in industry around of world. Plant nutrition and plant growth promoting rhizobacteria (PGPR) are important for crop production. An experiment was set up to investigate the effect of nitrogen (N), sulfur (S) fertilizers and PGPR on seed yield production of Ricinus commines L. This experiment was carry out in factorial layout based on complete randomize block design with three replicates at Research Center of University of Zabol during growing season of 2011-2012. The treatments were PGPR with three types of bacteria (control, Nitroxin , and Super Nitroplas 2 L.ha-1), three levels of nitrogen (0, 150 and 200 kg.ha-1) and two levels of sulfur fertilizer (0 and 300 kg.ha-1). The results showed that grain weight, 1000-seed weight, number of capsule and number of seed per plant were not affected by studied treatments. The highest effect of PGPR was on dry weight of capsule, plant height, number of leaf per plant, oil percentage and amount of seed protein. Number of inflorescence just affected by sulfur treatments and most of studied plant characters affected by N fertilizers. The highest and the lowest oil percentage were related to Nitroxin and Super Nitroplas 51.89 and 47.85, respectively. Also the highest and the lowest plant height were related to Nitroxin and control treatments 82.29 and 53.33, respectively.