ارزيابي صفات كيفي گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) تحت‌ تأثير كاربرد ازتوباكتر و همزيستي ميكوريزايي

Evaluation of the qualitative traits of safflower (Carthamus tinctorius L.) as affected by Azotobacter and Mycorrhizal symbiosis

تحقیق حاضر به منظور ارزیابی صفات كیفی گلرنگ تحت‌ تأثیر كاربرد ازتوباكتر و همزیستی میكوریزایی (همزیستی ریشه گیاه میزبان با قارچ گلوموس)، به صورت آزمایش فاكتوریل در قالب طرح پایه بلوك‌های كامل تصادفی در سه تكرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراك در سال زراعی 91-1390 انجام شد. تیمارها شامل تلقیح با ازتوباكتر در سه سطح (عدم تلقیح، تلقیح با ازتوباكتر سویه 5 و تلقیح با ازتوباكتر سویه 12) و قارچ‌ گلوموس در چهار سطح (عدم تلقیح، تلقیح با Glomus intraradices، تلقیح با G. mosseae و تلقیح با مخلوط intraradices .G و G. mosseae) بود. نتایج نشان داد كه اثر متقابل ازتوباكتر و قارچ‌ گلوموس (كاربرد توأم دو تركیب) بیشترین تأثیر افزایشی را روی صفات درصد فسفر دانه، وابستگی میكوریزایی و درصد نیتروژن دانه در گلرنگ نشان داد. بیشترین فسفر دانه (58/0 درصد) در تیمار تلقیح با ازتوباكتر 5 و تلقیح با مخلوط G. intraradices و G. mosseae (A1M3) و كمترین آن (37/0 درصد) در تیمار تلقیح با ازتوباكتر 5 و تلقیح با G. mosseae (A1M2) دیده شد. بالاترین (14/3 درصد) و پایینترین (46/2 درصد) نیتروژن دانه نیز به ترتیب در تیمارهای تلقیح با ازتوباكتر 12 و تلقیح با مخلوط G. intraradices و G. mosseae (A2M3) و عدم تلقیح با ازتوباكتر و تلقیح با G. intraradices (A0M1) به دست آمد. اثر اصلی ازتوباكتر و قارچ‌ گلوموس ‌بر صفات درصد روغن دانه، عملكرد روغن دانه، درصد فسفر دانه، درصد كلونیزاسیون ریشه و وابستگی میكوریزایی در گلرنگ تأثیر معنی‌دار داشت. بیشترین درصد روغن دانه، عملكرد روغن دانه، درصد فسفر دانه، درصد كلونیزاسیون ریشه و وابستگی میكوریزایی در تیمار تلقیح با ازتوباكتر 12 نسبت به عدم تلقیح آن به دست آمد. لذا با توجه به اثرات مثبت كاربرد میكروار‌گانیسم‌ها می‌توان باكتری ازتوباكتر به تنهایی یا به همراه قارچ‌ گلوموس و به همراه مصرف 50 كیلوگرم از منبع اوره را توصیه نمود.

This study was performed for evaluation of the qualitative traits of safflower (Carthamus tinctorius L.) as affected by Azotobacter and mycorrhizal symbiosis (host plant root symbiosis with the Glomus fungi) as factorial experiment based on randomized complete block design with three replications in research farm of college of Arak Islamic Azad University during growing season of 2011-2012. Treatments including of inoculated with Azotobacter in three levels (Non-inoculated, inoculation with Azotobacter-5 and inoculation with Azotobacter-12) and Glomus fungi treatment in four levels (Non-inoculated, inoculation with Glomus intraradices, inoculation with Glomus mosseae and inoculation with mixed G. intraradices and G. mossae). Results showed that interaction effect of Azotobacter and Glomus fungi (the combined use of the two combinations) had significant effect on seed phosphorous percent mycorrhizal dependency and seed nitrogen percent of safflower. The highest seed phosphorus (0.58%) was observed from inoculation with Azotobacter-5 and inoculation with mixed G. intraradices and G. mosseae (A1M3) and the lowest (0.37%) from treatment of inoculation with Azotobacter-5 and inoculation with G. mosseae (A1M2). Highest (3.14%) and lowest (2.46%) seed nitrogen were obtained with inoculation with Azotobacter-12 and inoculation with mixed G. intraradices and G. mosseae (A2M3) and non-inoculated with Azotobacter and inoculation with G. intraradices (A0M1), respectively. The main effect of Azotobacter and Glomus fungi inoculation was on seed oil percent, seed oil yield, seed phosphorous percent, root colonization percent and mycorrhizal dependency of safflower. The highest seed oil percent, seed oil yield, seed phosphorus percent, root colonization percent and mycorrhizal dependency of inoculation with Azotobacter-12 than those obtained from non-inoculated.