كاربرد سنجش از دور ماهواره اي در رديابي بندپايان ناقل بيماري

Application of satellite remote sensing for tracking of arthropod vectors of diseases

زمينه و هدف: بيماري­های منتقله توسط بندپايان از مهمترين علل مرگ انسان به شمار مي­روند. بدنبال پرتاب اولين ماهواره­های هواشناسی در دهه1960، كاربرد سنجش از راه دور در تحقيقات سلامت انسان طی سه دهه اخير رو به افزايش نهاده و اطلاعات دريافتی از ماهواره­ها و سنجنده­های مختلف آنها با توان تفكيك زمانی و مكانی مختلف، پهنه جديدی را در تحقيقات علوم مربوط به بهداشت و سلامت انسان گسترده است. اين مقاله به مرور قابليت­های سنجش از راه دور در زمينه تحقيقات مربوط به بيماري­های منتقله توسط پشه­ها، پشه خاكي­ها و كنه­ها در دنيا مي­پردازد. روش كار: با استفاده از موتورهای جستجوی اينترنتی و بانك های اطلاعات مقالات علمی داخلی و خارجی، كلمات كليـدی مانند سنجش از راه دور، ماهواره، كنه، پشه و پشه خاكی جستجو شد و مقالات بدست آمده مورد بررسی قرار گرفت. نتايج: چندين شاخص اكولوژيك در سنجش از دور بيماري­های منتقله شامل شاخص­های مربوط به پوشش گياهی، دماهای سطحی زمين و دريا، رطوبت خاك و دوره ابر سرد بيشتر مورد استفاده قرار گرفته­اند. نتيجه گيری: اطلاعات عوامل محيطی بدست آمده از تصاوير ماهواره مانند دما، ‌رطوبت، پوشش و كاربری زمين به ما كمك مي­كند تا با توجه به اكولوژی ناقلين بيماري­ها،‌زيستگاه­های آنها را شناسايی نماييم. با وجود اين، گذشته از قابليت­های فنی گسترده اين علم، به نظر مي­رسد كاربرد آن به علت پيچيدگي­های تكنيكی و مدل­های مربوطه محدود شده باشد. مشكلاتی كه بر سر راه كاربرد سنجش از راه دور در علوم بهداشتی و اپيدميولوژی بيماري­ها وجود دارد، اغلب به هزينه­های خريد تصاوير ماهواره­ای و همچنين ميزان در دسترس بودن آنها در زمان­های مورد نظر برای پايش يك موضوع خاص مانند ناقل و يا عامل بيماری مي­باشد، درحاليكه بيشتر مطالعات بهداشتی و پايش بيماري­ها نياز به استفاده از تصاوير با توان تفكيك مكانی بسيار بالا دارند.

Background and Aim: Arthropod-borne diseases are one of the major causes of human mortality. Since launch of the first meteorological satellites in 1960s, remote sensing has been increasingly implicated in the field of human health research and the data from satellites and their sensors with different spatial and temporal resolutions opened a new field of research in human health for scientists. Material and Methods: Search engines and national/international scientific databanks were used to search keywords of remote sensing, satellite, tick, mosquito and sand fly and obtained articles were analyzed.   Results: Some ecological indices were used more in remote sensing of arthropod-borne diseases, including NDVI, SST, LST and CCD. Conclusion: Data of environmental factors such as temperature, relative humidity, land use/ land cover help us to detect the habitats of vectors of diseases regard to their ecology. However, the scope of applications, beyond theoretical large potentialities, appears limited both by their technical nature and the related models developed. The main problem for application of remote sensing in health science and epidemiology of diseases, is the costs of satellite images as well as the availability in the studied times to monitor a specific subject like vector or agent of the disease. Although the majority of health studies and diseases monitoring need to application of high spatial resolution images.