شبيه‏سازي زهكش خشك به‏منظور تعيين نسبت عرض نكاشت به كاشت در كشت نواري

Simulation of Dry Drainage to Determine the Ratio of the Width of Non-Cropped to Cropped Strips

زهكشي خشك، نوعي سيستم طبيعي است كه به‏وسيله تبخير از مناطق نكاشت، به‌عنوان يك روش ممكن براي كنترل سطح ايستابي و شوري مناطق زهدار استفاده مي‏شود. در اين روش، بخشي از زمين‏ تحت كشت به‌صورت آيش رها شده و باقي زمين براي توليدات كشاورزي استفاده مي‏شود. چنانچه از اين روش به‌صورت نوارهاي موازي بهره‌گيري شود، تعيين نسبت كاشت به نكاشت يكي از مباني طراحي اين سيستم خواهد بود. در اين زمينه، يك مدل فيزيكي از جنس پلكسي‌گلاس به طول 60 سانتي‏متر، عرض 20 سانتي‏متر و ارتفاع 50 سانتي‌متر طراحي و ساخته شد. طول اين مدل توسط يك ديواره در عمق 5 سانتي‏متري خاكي با بافت شن‏لومي به دو قسمت تقسيم ‌شد و نيمي از آن آبياري شد و نيمي ديگر به‌صورت نكاشت رها شد و در طول انجام آزمايش مقدار آبياري و تبخير اندازه‌گيري شد. اندازه‏گيري‏ها كمترين ميزان تبخير را 7/2 ميلي‏متر بر روز نشان داد و اين‏ مقدار زماني ثبت شد كه سطح خاك پوشيده از نمك شده بود. اين عدد نزديك به ضريب زهكشي متداول در طراحي سيستم‏هاي زهكشي است. بنابراين، با كمترين ريسك مي‏توان نسبت 50‌درصد كاشت به 50‌‌درصد نكاشت را توصيه كرد. از سويي متوسط ميزان تبخير از سطح خاك در طول آزمايش شش ميلي‏متر بر روز بود، بنابراين احتمال مي‏رود كه با يك مديريت جمع‌آوري به‌موقع نمك روي سطح خاك، بتوان نسبت كاشت را بيشتر از 50‌درصد افزايش داد.

Dry drainage is considered as a natural system in which water is made to evaporate from the neighboring fallow areas to control water table depth and soil salinity in the adjacent cropped areas. The technique demands for the retirement of part of the irrigated land. One of the most notable design criteria for this system is to estimate the ratio of cropped to fallow strip widths. A Plexiglas physical model with the dimensions of 60 cm length, 20 cm width and 50 cm height was designed and built. The model was divided into two equal parts where the first half was regularly irrigated while the other left as fallow during the test period. A précised scale was employed to record the evaporation rate. The minimum daily evaporation rate amounted to 2.7 mm when the soil was mainly covered with salt crusts. As this measured value is close to the common drainage coefficient in most parts, hence with a low risk, the ratio of 50% fallow area to 50% cropping was recommended. It seems however, that with a proper management together with salt scraping, one can expect a higher ratio of cropped to non-cropped ratio.