ارزيابي تقابلات بين نوسانات طبيعي اقليم و فعاليت‌هاي بشري بر رواناب

An Assessment of the Interactions between Natural Climatic Variability Human Activities as regards Runoff

در اين پژوهش، روندهاي بلندمدت و تغييرات ناگهاني متغيرهاي هيدرواقليمي در دوره مشاهداتي 1971‌ـ 2000 در حوضه آيدوغموش، به‌ترتيب با آزمون ناپارامتري من‌ـ كندال و منحني تجمعي متغيرهاي اقليمي‌ـ رواناب بررسي شد. نتايج روندهاي كاهشي براي بارندگي و رواناب و روند افزايشي براي دما، توسط آزمون من‌ـ كندال با سطح اطمينان 99‌درصد را نشان مي‌دهند. تغيير گراديان منحني تجمعي متغيرهاي اقليمي‌ـ رواناب، بيانگر اين است كه رابطه بين متغيرهاي اقليمي‌ـ رواناب، مي‌تواند متاثر از عامل فعاليت‌هاي بشري باشد. با شناسايي نقطه تغيير گراديان منحني، دوره مشاهداتي به دو زيردوره، پايه و دوره مرتبط با فعاليت‌هاي بشري، تقسيم شد. براي تعيين آثار فعاليت‌هاي بشري بر رواناب، مدل هيدرولوژيكي در دوره پايه، واسنجي و صحت‌سنجي و با معرفي متغيرهاي هيدرواقليمي در دوره فعاليت‌هاي بشري به مدل، رواناب توليدي تعيين شد. نتايج نشان مي‌دهند كه نوسانات طبيعي اقليم و فعاليت‌هاي بشري، به‌ترتيب سهم 79 و 21 درصدي در كاهش رواناب دارند.‌

Long-term trends, and the abrupt changes of hydro-climatic variables were investigated (in the observation period of 1971-2000) for Aidoghmoush basin, employing Mann-Kendall nonparametric test, and cumulative curve of climatic variables-runoff, respectively. Results indicate a decrease in trends for rainfall and for runoff versus an increase in the trend for temperature as by the Mann-Kendall test (with a confidence level of 99%). Change of cumulative curve gradient of climatic variability-runoff indicates that the relationship among the parameters of climatic variables-runoff could be affected by human activities. With an identification of curve gradient change point, the observed period was divided into two sub-periods, namely: base line period and period associated with human activities. To determine the effects of human activities on runoff, hydrological model was calibrated and verified (within the baseline period), and by an introduction of hydro-climatic parameters (within the period associated with human activities) to the model, the produced runoff was estimated. The results reveal that contributions of climatic variability and human activities to the decrease in runoff amount to 79 vs. 21%, respectively.