مطالعه رستني‌هاي جنگلي بر حسب گراديان ارتفاع در رويشگاه توسكاستان- چهارباغ استان گلستان

Study of the forest vegetation on the basis of elevation gradient in Touskestan-Charbagh habitat, Golestan province

بررسي اصولي و علمي پراكنش رستني‌هاي جنگلي بر روي نيم‌رخ‌هاي سلسله جبال البرز مي‌تواند به معرفي رويشگاه‌هاي طبيعي بر حسب تغييرات ارتفاع از سطح دريا منجر شود. هدف از انجام اين پژوهش بررسي الگوي پراكنش گياهان در امتداد گراديان ارتفاعي واقع شده در دامنه شمالي رشته‌كوه‌هاي البرز در منطقه توسكاستان- چهارباغ واقع در استان گلستان است. در اين پژوهش حضور گونه‌هاي گياهي بر روي 24 ترانسكت 100 متري عمود و در دو طرف جاده و نقاط نمونه‌برداري (12 نقطه)، در امتداد گراديان بين 2340-740 متر ارتفاع از سطح دريا و با تغييرات 200 متري ارتفاع از سطح دريا، ثبت شد. با استفاده از آناليز TWINSPAN توسط نرم‌افزار PC-ORD 5 براساس تشابه و نداشتن تشابه گونه‌هاي گياهي در داخل ترانسكت‌هاي نمونه‌برداري شده، گروه‌بندي شدند. براي بررسي ارتباط بين پوشش گياهي و عوامل محيطي (ارتفاع، شيب، جهت جغرافيايي، بارندگي، درجه حرارت، رطوبت نسبي و تبخير و تعرق) از آناليز تجزيه مولفه‌هاي اصلي (PCA) بهره‌گيري شد. نتايج نشان داد كه 4 گروه گياهي قابل تفكيك با فرم‌هاي رويشي (الف) درخت و درختچه، (ب) درختچه و بوته، (ج) بوته و فورب و (د) فورب و گراس تشخيص داده‌ شد. عوامل محيطي به‌خصوص ارتفاع از سطح دريا با اثرگذاري بر پارامترهاي اقليمي در تفكيك و پراكنش اين فرم‌هاي رويشي تاثير به‌سزايي دارد. به‌طوري‌كه يك يا چند گونه گياهي، معرف خصوصيات بوم‌شناختي خاص آن دامنه ارتفاعي مي‌باشند.

The scientific investigation of forest vegetation distribution on the elevation gradient of Alborz mountains range can be led to identifying natural habitats on the basis of elevation variation. The purpose of this research is plants distribution pattern investigation along elevation gradient which is located in North slope aspect of Alborz Mountains in Touskestan-Charbagh, Golestan province. The presence of plant species has been recorded on the 24 vertical transect sideʹ roads (12 sampling points) along the gradient of 740 to 2340 meters above sea level with 200 meter distances on this paper. Plant species in the sampled transects has been grouped on basis of similarity and dissimilarity via TWINSPAN analysis in PCORD 5 software. Also relationship between environmental factors (elevation, slope, aspect, rain, temperature, relative humidity and evapotranspiration) and vegetation has been evaluated via Principal Component Analysis (PCA). Result showed that there are 4 distinguished plant groups (A) Tree and bush, (B) bush and Shrub, (C) shrub and forb, (D) forb and grass. The environmental factors especially elevation with effect on climate factors is the most effective characteristic on distribution and division of grouping growth forms. As one or many plant species are ecological indicators of specific range elevation.