تعيين سطح بحراني فسفر قابل‌جذب گياه ذرت در خاك‎هاي استان آذربايجان شرقي

Determination of Soil Phosphorus Critical Level for Corn plant in East Azerbaijan Province

اطلاع از سطح بحراني فسفر در خاك و پاسخ‌هاي گياه به مصرف آن مي تواند كمك موثري در توصيه بهينه كود فسفر باشد. در اين تحقيق، سطح بحراني فسفر قابل‌جذب گياه ذرت (Zea mays L.) در 25 نمونه خاك كه از مناطق مختلف استان آذربايجان شرقي در سال 1390 جمع آوري شده بود، تعيين شد. آزمايش به‎صورت فاكتوريل و در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با دو فاكتور كود فسفر در دو سطح صفر و 40 ميلي گرم فسفر بر كيلوگرم خاك از منبع منوكلسيم فسفات و 25 نوع خاك با سه تكرار انجام شد. پس از 60 روز رشد، بخش هوايي و ريشه ذرت برداشت شد. خاك هاي مورد مطالعه داراي 3/57-4/12 درصد رس با ميانگين 1/31 درصد، كربنات كلسيم معادل 35-7 درصد با ميانگين 5/21 درصد و كربنات كلسيم معادل فعال بين 78/10-47/1 درصد با ميانگين 1/5 درصد بودند. نتايج نشان داد كه سطوح فسفر كاربردي، نوع خاك و اثر متقابل آنها تاثير معني دار بر شاخص هاي رشد ذرت داشت. سطح بحراني فسفر قابل‎جذب به روش اولسن براي دستيابي به 90 درصد حداكثر ماده خشك نسبي ذرت با استفاده از روش هاي تصويري كيت-نلسون، آماري كيت-نلسون و ميچرليخ-بري، به‌ترتيب 12، 44/14 و 46/10 ميلي گرم در كيلوگرم خاك تعيين گرديد. ميانگين ضرايب C1 و C معادله ميچرليخ-بري به‌ترتيب 0956/0 و 0073/0 كيلوگرم خاك بر ميلي گرم فسفر بود. همچنين وزن خشك بخش هوايي ذرت با فسفر قابل‎جذب گياه در خاك همبستگي معني داري داشت.

Knowledge about the P critical level and plant response to application of P can effectively help with the proper use of this element. In this study, P critical level for corn (Zea mays L.) was determined in 25 combined soils samples from corn fields of East Azerbaijan province during 2011-2012. Corn have been cultivated in two level of P (zero and 40 mg P kg-1) as a factorial experiment in a randomized complete blokes design with three replications .After 60 days, the plant growth parameters in shoot and root were measured. According to the results, in studied soils, clay content ranged from 12.4 to 57.3 with a mean 31.1 %. Calcium carbonate equivalent ranged from 7 to 35 with a mean 21.5 % and active calcium carbonate ranged from 1.47 to 10.78 with a mean 5.1 %. Application of P significantly increased shoot and root dry weight and their P content. According to the results, applied phosphorus levels, soil type and their interaction had a significant effect on corn growth parameters. Critical level of soil P for corn with Olsen-P, based on 90% relative yield, was determined 12, 14.44 and 10.46 (mg P kg-1 soil) by using graphical Cate–Nelson, Cate–Nelson analysis of variance and Mitscherlich-Bray methods, respectively. Mitscherlich-Bray equation coefficient C1 and C2, for Olsen-P, were 0.0956 and 0.0073 (kg soil mg-1P) respectively. Dry weight of shoot was positively and significant correlated with Olsen –P.