مقايسه ي زمين‌آماري و مرسوم در تعيين تغييرات برخي از ويژگي‌هاي خاك سطحي (مطالعه ي موردي: جيرفت، استان كرمان)

Comparison of Geostatistical and Conventional Mapping Methods in Determining the Variation of Selected Soil Properties (Case study: Jiroft, Kerman Province)

نقشه‌هاي خاك، منابع رايج اطلاعات خاك براي ارزيابي اراضي و برنامه‌هاي آمايش سرزمين مي‌باشند. هدف از اين مطالعه، ارزيابي قابليت روش‌ زمين آماري و مرسوم در تهيه‌ي نقشه‌ي‌ برخي ويژگي‌هاي فيزيكي (سيلت، شن و رس) و شيميايي (كربنات كلسيم معادل و اسيديته) خاك بود. براي اين منظور، بر اساس تفسير عكس‌‌هاي هوايي و تصاوير ماهواره‌اي و بازديدهاي صحرايي، 5 واحد ژيوپدولوژيك در منطقه‌اي به وسعت تقريبي 12 كيلومتر مربع در جنوب جيرفت شناسايي شد. تعداد 100 نمونه‌ي خاك سطحي (صفر تا 20 سانتي‌متر) در قالب يك الگوي نمونه‌برداري شبكه‌ا ي منظم، به فواصل 500×250 متر برداشت گرديد. نتايج مقايسه‌ي ميانگين ويژگي‌هاي خاك بين واحدهاي ژيوپدولوژيك نشان داد كه اين واحدها، حداقل از نظر يك يا چند ويژگي با يكديگر تفاوت دارند. تفاوت ويژگي‌ها بين واحدهاي مختلف به‌دليل تفاوت در فرآيندهاي ژيومرفيك در واحدها است. نقشه‌هاي موضوعي (پيوسته) تهيه‌شده از ويژگي‌ها به روش كريجينگ معمولي نيز تغييرات را به‌صورت پيوسته و هماهنگ با تغييرات فرآيندهاي ژيومرفيك نشان داد؛ ولي تغييرات بين واحدها كه در طبيعت به‌سادگي و به‌ويژه در مرز واحدها قابل تشخيص است و در مساحت‌هاي بزرگ براي مديريت مناسب هستند، توسط روش زمين‌آمار آشكار نشد. با توجه به نتايج اين مطالعه مي‌توان پيشنهاد كرد كه به‌منظور بررسي تغييرپذيري ويژگي‌هاي خاك در مساحت‌هاي بزرگ (نقشه‌هاي كوچك‌مقياس) و براي تسريع در كار و كاهش هزينه‌ها از روش‌هاي مرسوم و در مساحت‌هاي كوچك (نقشه‌هاي بزرگ‌مقياس) از روش‌هاي زمين‌آماري استفاده كرد.

Soil maps are the common sources of soil information for land evaluation and land use planning. The objective of this study was to evaluate the capability of conventional and geostatistical methods for mapping selected physical (sand, silt and clay) and chemical (carbonate calcium equivalent and pH) soil properties. Based on interpretation of aerial photographs, satellite images and field observations, five geopedologic map units were identified in an area of about 12 km2 in southern Jiroft. 100 surface soil samples (0-20 cm) were taken from a regular grid of 500 × 250 m. The results indicated that geopedological map units were significantly different in at least one soil property. Differences of characteristics between units are resulting differences in geomorphic processes. Continuous soil maps prepared by the ordinary kriging also revealed continuous variations of characteristics in accordance with the changes in geomorphic processes. However, variations between units obviously recognizable in the boundary of units were not revealed by the geostatistical method. Based on results of this study, the conventional method is proposed for large areas (small scale maps) and geostatisticals method for small areas (large scale maps) are proposed for soil mapping.