بررسي امكان ريزازديادي درون‌شيشه‌اي گياه كاكل‌زري Pseudohandelia umbellifera (Boiss.) Tzvel

Possibility of Tissue Culture in Pseudohandelia umbellifera (Boiss.) Tzvel

گياه كاكل‌زري از جمله گياهان متعلق به خانواده آستراسه مي‌باشد. از اين گياه يك گونه در ايران وجود دارد كه فقط در استان خراسان رويش دارد. اين گياه داراي گل آذين نسبتاً بزرگ و زيبايي است كه در صورت كشت انبوه بسيار مناسب فضاي سبز شهري مي‌باشد. در اين پژوهش، به‌منظور بررسي امكان كشت‌بافت اين گياه در شرايط درون‌شيشه‌اي دو آزمايش جداگانه طراحي گرديد. در مرحله اول آزمايشي به‌صورت فاكتوريل و در قالب طرح كاملاً تصادفي با دو فاكتور جهت بررسي ميزان كالوس‌زايي اين گياه انجام شد كه فاكتور اول شامل تيمارهاي هورموني با 12 سطح (BAP, IAA, KN 2,4-D و با غلظت‌هاي مختلف) و فاكتور دوم، نوع ريز نمونه شامل 3 سطح (ريزنمونه‌هاي برگ، جوانه انتهايي و جوانه جانبي) و در مجموع 36 تيمار بود. در مرحله بعد جهت ساقه‌زايي كالوس‌هاي توليدشده، آزمايشي به صورت كاملاً تصادفي شامل 34 تيمار (شامل تيمارهاي هورموني نامبرده، محيط MS پايه و ريزنمونه‌هاي مختلف) انجام شد. در پايان كالوس‌هاي ساقه‌زا به محيط كشت MSو محيط حاوي هورمون IBA جهت ريشه‌زايي انتقال يافتند. نتايج آزمايش اول نشان داد كه عكس‌العمل اين گياه به تيمارهاي هورموني فوق به جز 2,4-D در محيط كشت جهت كالوس‌زايي خوب بوده است و تيمارها از نظر ميزان كالوس‌زايي و ويژگي‌هاي توليد شده متفاوت بودند. نتايج آزمايش دوم نشان داد كه تعداد محدودي از تيمارها توليد ساقه كردند و بسياري از تيمارها در واكنش به تيمارهاي فوق فقط توليد كالوس كردند. همچنين از نمونه‌هايي كه توليد ساقه كرده بودند تعداد بسيار كمي از گياهان در محيطMS ريشه‌دار شدند.

Pseudohandelia Tzvel. belongs to the Asteraceae family with only one species. It is endemic to Khorasan Province in Iran. Having partially big and beautiful inflorescences make it a proper choice in urban green space especially in case of mass culture. In this research, to investigate possibility of micro propagation of this plant two separate experiments were designed. To obtain non contaminated explants, seeds were cultured in MS media in February 2009. After about two months a few healthy plants as stock plants for use in later stages produced through subculture. In the first stage, to evaluate amount of callus production, a factorial experiment based on a randomized complete design with two factors conducted. The first factor was 12 different hormone levels (including BAP, IAA, KN and 2,4-D with different concentrations) and second factor was explants type (including leaf, apical and lateral buds as a explants) making 36 treatments in total. In the second stage to induce stem on produced callus a randomized complete design with 34 treatments (including mentioned hormonal treatments, base MS media and different explants) was used. At the end the callus with stems were transplanted to a MS media containing IBA for root production. The results of the first experiment showed callusogenensis response to above hormonal treatments was seen in this plant with the exception of 2,4-D. Significant difference among the means of hormonal treatments for fresh weight of induced callus was observed. The result of the second experiment showed limited treatment could produce stem and most of treatments just produce callus. Also those samples that produced stem, a few could produce root in MS media.