بررسي ريخت‌شناختي گل‌آذين و مطالعه‎ ساختار تشريحي گل نر در سگ‌دندان گل‌گره‌اي (Pycnocycla nodiflora Decne. ex Boiss.) از تيره چتريان (Apiaceae)

The morphological and anatomical studies of inflorescence and male flower in Pycnocycla nodiflora Decne. ex Boiss. (Apiaceae)

در پژوهش حاضر، ريخت‌شناسي و تشريح ساختار گل نر Pycnocycla nodiflora بررسي شد. به كارگيري شاخص‌هايي همچون: ويژگي‌هاي گل‌آذين، گلچه‌هاي چتر و ميوه‌ها در رده‌بندي گياهان تيره چتريان (Apiaceae) زمينه‌ كافي براي انجام بررسي‌هايي با محوريت ساختار گل در اين تيره با ارزش اقتصادي، فراهم مي‌كند. بررسي‌هاي ريخت‌شناختي و تشريحي اين گونه با استفاده از استريوميكروسكوپ، ميكروسكوپ نوري و روش تثبيت و برش‌گيري بافت انجام شد. چترهاي مركب شامل 3 تا 5 چترك، گريبان داراي 5 براكته كوتاه و مثلثي‎شكل، تعداد ثابت 7 گل در يك چترك، دمگل‎هاي متورم در گل‌هاي نر، كاسبرگ‎هاي با اندازه‌هاي متفاوت، گلبرگ‌هاي با تركيب رنگي سفيد و بنفش، وجود كُرك‎هاي فراوان در سطح بيشتر اجزاي گل، اتصال پشت‎چسب ميله به بساك و وجود يك ساختار با لبه‌هاي چين‌خورده در قسمت مياني نهنج گل‌هاي نر از نتايج ريخت‌شناختي، اين گونه است. مطالعات تشريحي، بيانگر اين است كه مجاري ترشحي موجود در ساختار كاسبرگ و گلبرگ، داراي نمو شيزوژن هستند و به تدريج كه گل به بلوغ نهايي خود نزديك مي‌شود ميزان كُرك‌هاي منشا گرفته از اپيدرم اين ساختارها افزايش مي‌يابد. ديواره بساك شامل اپيدرم، لايه مكانيكي، لايه گذر ناپايدار و لايه مغذي ترشحي است. طي بلوغ بساك، پديده‌هايي همچون سيتوكينز همزمان، تشكيل تتراد چهار وجهي در پايان ميوز سلول‌هاي مادر ميكروسپور، پايداري لايه مغذي تا مرحله بلوغ نسبي ميكروسپورها، شكوفايي طولي بساك، عدم هماهنگي نموي ميان كيسه‌هاي گرده يك بساك و بساك‌هاي يك گل در بعضي مراحل و ايجاد دانه‌هاي گرده دمبلي‌شكل مشاهده مي‌شود.

In this research, morphology and anatomy of male flower structure in Pycnocycla nodiflora Decne. ex Boiss. belonging to family Apiaceae were studied.. Application of some characteristics such as inflorescence, umbel florets and fruits in the classification of members of this family have paved the way for studies focusing on the flower structure. Morphological and cytohistological studies were performed by stereo- and light-microscopy using fixation and sectioning. Some morphological specificities of flower in this species included compound umbel inflorescences composed of 3-5 umbellules, involucre with 5 short and triangular bracts, 7 flowers in an umbellule, swollen peduncle in male flowers, heteromorphous sepals, color combination of white and purple of petals. Ttrichoms were abundantly observed on most flower parts. Anthers were dorsifix and structures with wrinkled edges were seen in the middle of male flower receptacles. Anatomical studies demonstrated the presence of secretory ducts with shizogenous development in sepal and petal structures. Hair formation on the epidermis of these structures was increased during maturation. Middle layer was transient and tapetum was of secretory type. Simultaneous cytokinesis produced tetrahederal tetrads. Anther dehiscence was longitudinal and released pollen grains were dumbbell shape. Some anthers in flower as well as some pollen sacs in an anther developed insimultaneously.