اثر گياهان كود سبز و سطوح نيتروژن بر كارايي انتقال مجدد مواد در ميانگره هاي گندم

Effect of green manure crops and nitrogen fertilizer levels on dry matter remobilization efficiency in wheat (Triticum aestivum L.) internodes

با توجه به اهمیت انتقال مجدد در پر شدن دانه گندم (Triticum aestivum L.)، اثر گیاهان كود سبز و سطوح مختلف نیتروژن بر انتقال و كارایی انتقال ماده خشك از میانگره های مختلف ساقه گندم، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشكده كشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز در سال زراعی90-1389 انجام شد. آزمایش به صورت كرت های یك بار خرد شده در قالب طرح بلوك های كامل تصادفی انجام گرفت. تیمار اصلی شامل مقادیر مختلف نیتروژن (صفر، 50، 100 و 150 كیلوگرم در هكتار) و تیمار فرعی دربرگیرنده گیاهان مختلف كود سبز شامل: ارزن (Pennisetum sp.)، تاج خروس زراعی (Amaranthus sp.)، سسبانیا (.Sesbania sp)، لوبیا چشم بلبلی (Vigna unguiculata L.)، ماش (Vigna radiata L.) و تیمار شاهد (بدون كاربرد كود سبز) بود كه در سه تكرار انجام شد. این آزمایش در دو مرحله شامل كاشت و برگرداندن گیاهان كود سبز و پس از آن كاشت گندم انجام گرفت. نتایج نشان دادند كه وزن و وزن مخصوص كلیه میانگره های ساقه اصلی گندم از آغاز مرحله گرده افشانی تا 20 روز پس از گرده افشانی به بیش ترین مقدار رسید. پس از آن از 20 روز تا 50 روز پس از گرده افشانی به دلیل انتقال مجدد مواد پرورده به دانه، وزن و وزن مخصوص میانگره ها كاهش یافت. همچنین مقدار ماده خشك انتقال یافته تحت تأثیر تیمار عدم كاربرد كود نیتروژن بیش تر از تیمار كاربرد 150 كیلوگرم نیتروژن در هكتار در میانگره های دم گل آذین (219 در مقابل 181 میلی گرم) و میانگره ماقبل آخر (203 در مقابل 165 میلی گرم) بود، در حالی كه در میانگره های پایینی این رابطه برعكس بود (403 در مقابل 406 میلی گرم). به طور كلی با افزایش نیتروژن مصرفی كارایی انتقال ماده خشك كاهش یافت. بنابراین تأثیر گیاهان كود سبز تنها به خصوصیات خاك محدود نبوده بلكه بر ویژگی های عملكردی در خصوص رابطه بین مبدأ و مقصد فیزیولوژیك نیز تأثیرگذار می-باشد.

In order to evaluate the effect of nitrogen rates and green manure crops on dry matter mobilization and mobilization efficiency indices of wheat (Triticum aestivum L.) a field experiment was conducted in Agricultural Faculty of Shahid Chamran University, Ahvaz during growing season of 2010-2011. The experimental design was split-plot based on randomized complete block with three replications. Main plot included four nitrogen rates (i.e. 0, 50, 100 and 150 kgN.ha-1) and sub-plot included six green manure crops containing millet (Pennisetum sp.), amaranth (Amaranthus sp.), sesbania (Sesbania sp.), cowpea (Vigna unguiculata L.), mung bean (Vigna radiata L.) and fallow. This experiment was done at two stages. First, planting and turn down of green manure crops and then planting of wheat. The results showed that the maximum weight and specific weight of all stem internodes obtained from 0 to 20 days after wheat anthesis. Then, this trend decreased from 20 to 50 days after wheat anthesis due to remobilization of dry matter to grain. Mobilized dry matter was more in control (0 kg.N.h-1) than in high N application for peduncle (219 vs. 181 mg) and penultimate (203 vs. 165 mg), while, was less in the lower internodes (403 vs. 407 mg). Generally, with increasing of nitrogen levels, dry matter mobilization efficiency was decreased by. So, the effect of green manure crops not limited only by soil properties, while influences the relationship between physiological sources and sink.