تغييرات عناصر اصلي، فرعي و نادر خاكي در پهنه‌هاي دگرساني گرمابي ولكانيك‌هاي غرب افيوليت نايين (ايران مركزي)

The major, minor and rare earth elements (REE)‍ variations in hydrothermal alteration zones in the volcanic rocks of the west of Naein ophiolite (Central Iran)

سنگ‌هاي آتشفشاني بررسي شده در 39 كيلومتري شهرستان نايين و در كمربند آتشفشاني-ماگمايي اروميه-دختر قرار دارد. سنگ‌هاي آتشفشاني و آذرآواري منطقه تحت تاثير نفوذ سيالات دگرسان كننده دچار دگرساني گرمابي شده‌اند. بر اساس بررسي‌هاي صحرايي و مشاهدات ميكروسكوپي سنگ‌هاي آتشفشاني و آذرآواري غالب منطقه شامل: آندزيت‌بازالت، آندزيت، داسيت، ريوليت، توف و ايگنمبريت در ارتباط با فعاليت‌هاي ولكانيكي ايوسن است. بر پايه بررسي‌هاي كاني‌شناسي و ژيوشيميايي، سنگ‌هاي منطقه تحت تاثير دگرساني پروپليتيك، فيليك، آرژيليك و سيليسي قرار گرفته‌اند، به گونه‌اي كه پردازش تصاوير ماهواره‌اي حضور اين دگرساني‌ها را تاييد مي‌نمايد. دگرساني آرژيليك گستردگي بيشتري در منطقه دارد. الگوي رفتار عناصر نادر خاكي در پهنه‌هاي مختلف دگرساني متفاوت است. آنومالي منفي ايروپيوم (Eu) در الگوي پهنه دگرساني رسي (آرژيليك) بر حضور كاني‌هاي رسي دلالت دارد. حداكثر تهي‌شدگي REE‌ها در نمونه‌هاي با دگرساني سيليسيك ديده مي‌شود كه نشانه تجزيه كامل كاني‌هاي اوليه سنگ ميزبان، كاهش شديد pH و افزايش نسبت سيال به سنگ است. محاسبات تغيير جرمي نشان مي‌دهد كه در جريان دگرساني، برخي عناصر دچار غني‌شدگي و برخي ديگر دچار تهي‌شدگي شده‌اند. نمونه‌هاي پهنه و پروپليتيك به ترتيب بيشترين و كمترين تغييرات جرم را نشان مي‌دهد.

The study area is located 39 km northwest of Naein and is a part of the Urumieh- Dokhtar volcano plutonic arc. The volcanic and pyroclastic rocks have been altered by hydrothermal fluids. According to field studies and petrographic observations the predominant rock types are basaltic andesite, andesite, dacite, rhyolite, tuff and ignimbrite which are related to the Eocene volcanic activity period. According to mineralogical and geochemical studies there are four different alteration zones including propylitic, phyllic, argillic and silicic. Furthermore, using the satellite data processing the existence of the hydrothermal alteration zones are established which the most widespread one is argillic. The REEʹs behavior displays different patterns in various alteration zones. The negative Eu anomaly in the argillic zone points to the presence of clay mineral. The silica bearing samples are highly depleted in REE content due to whole destruction of host rock minerals, decreasing of PH and increasing of fluid/ rock ratio. Base on mass changes during hydrothermal alterations processes, there are depletion and enrichment of some elements in alteration zones. Incidentally enrichment is determined in propylitic zone and silicic zone show the most depletion.