بررسي رفتار عناصر كمياب و نادر خاكي در پهنه‌هاي دگرساني گرمابي كانسار مس پورفيري سونگون

Trace elements and REE(s) behaviour in hydrothermal alteration zones Sungun Cu-porphyry deposit, NE Iran

كانسار مس پورفيري سونگون در 75 كيلومتري شمال‌غربي شهرستان اهر در استان آذربايجان شرقي قرار دارد. كانه‌زايي پورفيري در ارتباط با توده نفوذي مونزونيتي-كوارتزمونزونيتي و ديوريتي-گرانوديوريتي ميوسن رخ داده است. در اين كانسار چهار رخساره دگرساني شاخص پتاسيك، فيليك، آرژيليك و پروپليتيك معرفي شده است كه تقريباً به صورت متحدالمركز توده كانسار را در بر مي‌گيرد. در اين پژوهش، به مطالعه رفتار عناصر نادر خاكي در سه پهنه دگرساني پتاسيك، فيليك و آرژيليك با توجه به اهميت زمين‌شيميايي و رخنمون آنها در زمان نمونه‌برداري پرداخته شده است. نتايج آزمايش‌هاي زمين‌شيميايي عناصر كمياب نشان مي‌دهد كه شباهت‌هاي زيادي در الگوي عناصر نادر خاكي در پهنه‌هاي مختلف دگرساني و سنگ ميزبان وجود دارد. در هر سه پهنه دگرساني، عناصر LREE غني‌شدگي و HREE تهي‌شدگي نشان مي‌دهد. بي‌هنجاري Eu در پهنه پتاسيك منفي ضعيف، در پهنه فيليك اندكي مثبت و در پهنه آرژيليك بي‌هنجاري Eu ديده نمي‌شود. نسبت پايين‌تر (95/0) Ce/Ce* در پهنه پتاسيك، شرايط كاهشي حاكم را نشان مي‌دهد و در پهنه فيليك و آرژيليك اين نسبت بيشتر است كه حضور سيالات دگرسان كننده با شرايط اكسايشي بالا را نشان مي‌دهد. در مجموع، با توجه به شباهت الگوي عناصر نادر خاكي در پهنه‌هاي دگرساني، پيشنهاد مي‌شود كه عوامل فيزيكوشيميايي مشابهي مانند: pH، در دسترس بودن كمپلكس‌هاي مناسب در سيال و حضور كاني‌هاي ثانويه براي ميزباني REEها، بر هر سه پهنه دگرساني حاكم بوده است.

The Sungun Cu-porphyry deposit is located in the East Azarbaiyjan province, 75 Km NE of Ahar city. The porphyry type mineralization is related to the Miocene monzonite-quartz monzonite and diorite-granodiorite intrusive rocks. There are four distinguished alteration zones in the Sungun deposit which nearly envelope the ore body concentrically. The present research is concerned on the behaviour of REE in potassic, phyllic and argillic zones regarding their geochemical and economic potentials. Geochemical evidences of trace elements share many similarities between alteration zones. LREE enrichment and HREE depletion are well clear in three alteration zones. Eu anomaly in potassic zone is weakly negative, in phyllic is nearly positive but the argillic zone doesn’t show any Eu anomaly. Lower ratio of Ce/Ce* (0.95) in potassic and the higher ratio in phyllic and argillic zones reveal prevailing reduced and oxidized conditions respectively. Similar physicochemical conditions such as pH, the availability of suitable complexes in fluids, and the occurrence of secondary minerals for REE uptake, have been prevailed on the evolution of these three alteration zones.