پتروژنز و جايگاه تكتونيكي گنبدهاي نيمه آتشفشاني-آتشفشاني سهند

Petrogenesis and tectonic setting of Sahand subvolcanic and volcanic domes

آتشفشان سهند در شمال‌غرب ايران قرار گرفته است. اين آتشفشان يك استراتوولكان و در برگيرنده فعاليت‌هاي انفجاري (شامل مواد آذرآواري) و جريان‌هاي گدازه‌اي ميوسن-كواترنري است. آخرين مرحله از فوران اين آتشفشان شامل گنبدهاي نيمه آتشفشاني-آتشفشاني با تركيب داسيتي تا ريوليتي بوده است كه در اين پژوهش به عنوان سهند جوان مورد بررسي قرار گرفته‌اند. اين سنگ‌ها داراي ويژگي‌هاي پتروگرافي از جمله: بافت غربالي و زونينگ در پلاژيوكلازها است. فراواني پلاژيوكلاز و آمفيبول، غني‌شدگي از Ba، Rb و Sr و آنومالي منفي از Nb و Y در نمودارهاي چند عنصري عادي‌سازي شده با تركيب گوشته آغازين، غني‌شدگي از LREE نسبت به HREE نيز در الگوي توزيع عناصر نادر خاكي عادي‌سازي شده نسبت به كندريت ويژگي‌هاي بارز سنگ‌هاي آتشفشاني سهند جوان است. اين ويژگي‌ها و نيز جايگاه اين سنگ‌ها در نمودار Y-Sr/Y، تركيب آداكيتي اين سنگ‌ها را نشان مي‌دهد. سنگ‌هاي آداكيتي سهند جوان از نوع آداكيت‌هاي پرسيليس است. اين سنگ‌ها حاصل ذوب بخشي پوسته‌اي (پوسته قاره‌اي پاييني ضخيم‌شده يا پوسته اقيانوسي) با تركيب سنگ منشا گارنت‌دار است كه در مسير صعود دچار تحولات ماگمايي شده‌اند و در ارتباط با برخورد قاره‌اي اوراسيا-عربي تشكيل شده‌اند.

The Sahand volcano is located in the NW of Iran. The volcano is stratovolcano and is dominated by pyroclastic materials and lava flows in the Miocene-Quaternary. The last eruptions included subvolcanic and volcanic domes with dacitic to rhyolitic composition, which are studied in this paper as the young Sahand. These rocks have petrological features including sieve texture and zoning in plagioclases. Common features in the young subvolcanic and volcanic rocks of the Sahand are abundance of plagioclase and amphibole, enrichment of Ba, Rb and Sr and negative Nb and Y anomalies in primitive mantle normalized multi element diagrams and enrichment of LREE relative to HREE in chondrite-normalized REE patterns. These characteristics and the location of the rocks studied in the Y-Sr/Y diagram implying adakitic composition for these rocks. Adakitic rocks of the young Sahand are high SiO2 Adakitic rocks. These rocks have been derived from partial melts of garnet-bearing crustal sources (thickened lower continental crust or oceanic crust) and underwent magmatic evolution during their ascent. The formation of the studied rocks have been related to the Arabian-Eurasia collision zone.