حكمت الهي؛ چيستي و ادله

Divine Wisdom: Quiddity and Proofs

آن‌گاه كه حكمت الهي صفت ذات باشد، به اين معنا خواهد بود كه در ذات، جهل، راه ندارد، و هنگامي كه صفت فعل باشد، يا منظور از آن اِحكام و اتقان افعال الهي است (اعم از افعال تكويني يا اوامر و نواهي تشريعي)، و يا منظور هدفمند بودن فعل الهي است؛ چراكه انجام كار لهو و عبث، قبيح و به دور از شان واجب‌ تعالي و حكمت اوست. ازاين‌رو نظر اشاعره مبني بر معلل به اغراض نبودن افعال الهي مردود و توجيهات و تاويلات آنان از آيات مربوط نيز، ناپذيرفتني است؛ زيرا لازمه چنين نظريه‌اي انجام فعل قبيح از سوي خداست كه محال خواهد بود؛ درحالي‌كه ذات باري، صرف‌الوجود، واجب‌الوجود من جميع الجهات، مستجمع صفات كماليه و برخوردار از غنا و علم مطلق است و لازمه چنين وجودي، حكمت نيز هست. اين مقاله در صدد است تا ضمن تبيين معناي اقسام حكمت الهي، برداشت‌هاي نابجاي اشاعره را از برخي آيات قرآني، نقد و بررسي كند.

Since Divine wisdom is an essential attribute, ignorance has no place in Essence; and when it is a quality act, it either means accuracy and perfection of Divine Acts (including ontological acts or legislative obligations and prohibitions) or purposefulness of Divine act, because performing useless acts is unbecoming and unworthy of The Most High Necessary Existence and His wisdom. Therefore, the Asharitesʹ belief that there is no purpose behind divine acts is rejected, and their justifications and interpretations of the relevant verses are not acceptable, this entails doing foolish because act by God, which is impossible, whereas the Essence of the Divine, the Pure Being, the Necessary Existence has, in every aspect, attributes of perfection and possesses absolute independence and knowledge. So wisdom is prerequisite for such a Being. This paper which seeks to clarify the meaning of the various kinds of divine wisdom investigates and criticizes the Asharites’ misconceptions of some Quranic verses.