بررسي تطبيقي انواع خسارات قابل مطالبه توسط اصيل در صورت رد معامله (بيع) فضولي

Compensations by the Consumer in the Case of Disproof by the Owner

قانون مدني ايران در بيع فضولي براساس منابع فقهي، مشتري جاهل به فضولي را مستحق اصل ثمن به انضمام غرامات دانسته است. رويه قضايي به منظور تعيين غرامت به معيار واحدي نرسيده و بعضي محاكم صرفاًً به اصل ثمن، خسارت تاخير تاديه از روز پرداخت ثمن و مخارجي كه مشتري براي قرارداد يا مبيع كرده حكم مي دهند و بعضي به نرخ زمان كارشناسي به انضمام مخارج مشتري. در مقاله حاضر با تفسير مناسب عبارت «غرامت»، مشتري مستحق خسارات وارد شده و منافع ممكن الحصول مبيع (ثمن به نرخ زمان كشف فضولي، در صورتي كه مبيع قبض نشده باشد، يا خلع يد، در صورت قبض مبيع، به انضمام منافع ثمن از هر دو تاريخ، هزينه دادرسي، اجرت دلال، تنظيم سند و...) دانسته شده است. در حقوق مصر مشتري مستحق ثمن به نرخ زمان كشف فضولي، منافع قانوني ثمن از آن تاريخ، مخارج قرارداد، هزينه هاي مبيع و هزينه دادرسي است. در حقوق فرانسه اين خسارات شامل ثمن به نرخ زمان خلع يد، مخارج قراداد، مخارج مبيع و هزينه دادرسي مي شود.

One of the problems of civil law is to determine an evaluation criterion for damage to the customer in unauthorized sales. The present article aims to answer the question through a study on Islamic jurisprudence, as well as the laws of Iran, Egypt and France. The results showed that customer compensation is obscure and unclear in Iran laws, and a precise criterion has not been presented for determining it, and the judicatories have not a single procedure in this regard. In Egypt laws, customer compensations include: the value of the object of sale at the time of discovering the evidence of unauthorized sale, lawful interests of the price of the object of sale from the time of discovering the all expenses of the contract, all costs of the object of sale, and all trial expenses. Finally, according to France laws costumer compensations include: the price of the object of sale at the time of dispossession, expenses of the contract, costs of the object of sale, and trial expenses. The comparison of the above sources offers some criteria for customer compensation in unauthorized transactions based on Iran laws: claiming contract expenses and also the expenses related to the object of sale, the price of the contract at the time of discovering the evidence of unauthorized transaction including its lawful loss from the time of discovering, claiming the possible obtainable interests, and trial expenses.