نوس:دانشِ علمي برهان ناپذير و مَلَكه ي معرفتي ارسطو

Nous: Indemonstrable Knowledge And Aristotleʹʹs Epistemic Hexis

موضوع اصلي اين مقاله بررسي چيستي نوس است. در اين مقاله براي آشكار شدن چيستي نوس نخست روشن مي شود كه هم دانش علمي دو گونه است: برهان پذير و برهان ناپذير، هم نوس در آثار ارسطو با دو وجه نظر و به دو معناي درهم‌تنيده آمده است. از يك منظر نوس دانش علمي برهان ناپذير، و از منظر ديگر نوس هكسيس و ملكه ي معرفتي نفس است كه در چشم ارسطو از اين حيث سه كاركرد ويژه ي اصلي دارد: تحصيل اصولي كه دانش علمي بر آن‌ها مبتني است، درك كليات در جريان ادراك حسي بالفعل، درك گزاره هاي كلي در جريان استقرا (اپاگوگه). اين بدان معناست كه نوس به‌مثابه خاستگاه دانش علمي برهان پذير هم خودِ فرايندِ فراچنگ آوردنِ دانش علمي برهان ناپذير است هم نتيجه ي نهايي آن فرايند. به نظر مي رسد درك درستِ نكته ي اخير ابهام هاي موجود در باب چيستي نوس را از بين مي برد.

Corresponding to the division of the scientific knowledge to demonstrable and indemonstrable knowledge in Aristotle’s philosophy, the concept of nous has two interwoven senses. Besides nous as the demonstrable scientific knowledge, it is also regarded as the hexis of the soul. There are three specific functions of this latter sense: i) acquiring principles on which the scientific knowledge is based; ii) understanding universals in actual sense perception and iii) conceiving universal propositions during induction (epagoge). Nous as the origin of acquiring demonstrative knowledge is, thus, both the process of acquiring demonstrable knowledge and its final result. The illumination of this point, it seems, can throw light on some of the common ambiguities about nous.