تاثير خشكه‌دارها بر تنوع گونه‌اي و فراواني تجديدحيات طبيعي درختان در اكوسيستمهاي طبيعي جنگلهاي گيلان

Effect of Snags on the Species Diversity and Frequency of Tree Natural Regeneration in Natural Forest Ecosystems of Guilan, Iran

آينده جنگلهاي طبيعي وابسته به تجديد حيات درختان آن است. در اين تحقيق تاثير درختان سرپاخشك (خشكه‌دارها) بر تنوع گونه‌اي و فراواني تجديد حيات در جنگلهاي سري دو طرح جنگل‌داري ناو اسالم گيلان مورد بررسي قرار گرفت. براي اين منظور تعداد 32 درخت سرپاي كاملاً خشك شده كه قطر برابر سينه آنها بيشتر از 50 سانتيمتر بود انتخاب و متغيرهاي تعداد، گونه‌ و مراحل رويشي تجديد حيات (نهال، شل و خال) در قطعه نمونه دايره‌اي شكل 10 آري با مركزيت اين خشكه دارها برداشت شد. همچنين سطح روشنه ايجاد شده به وسيله خشكه دارها و درجه پوسيدگي آنها نيز اندازه گيري و تعيين شد. در فاصله 50 متري از هر خشكه‌دار و با تاج پوشش مشابه، همان متغيرها در نمونه‌هايي با مركزيت درختان سالم با قطر و گونه مشابه و در همان شكل و سطح برداشت شد. در هر قطعه نمونه فراواني و تنوع گونه‌اي با استفاده از شاخص تنوع شانون وينر، شاخص يكنواختي پايلو و شاخص غناي گونه‌اي منهنيك براي كل تجديد حيات و براي هر مرحله رويشي به‌دست آمد. ميانگينهاي فراواني و شاخصهاي تنوع به دست آمده از هر جامعه آماري از طريق تجزيه واريانس و آزمون t مورد مقايسه قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه فراواني و تنوع گونه‌اي تجديد حيات استقرار يافته در مجاورت خشكه‌دارها بيشتر بوده و اين تفاوتها از لحاظ آماري در سطح 01/0=? معني‌دار است. تفاوت در مقدار شاخص تنوع به علت بيشتر بودن مقدار غناي گونه‌اي در قطعه نمونه‌هاي داراي خشكه‌دار نسبت به قطعه نمونه‌هاي شاهد است. بيشتر بودن فراواني و تنوع تجديد حيات در مجاورت خشكه‌دارها در نتيجه استقرار و رشد تعداد و گونه‌هاي بيشتر بذرهاي درختان مادري است. خشكه دارهاي با درجه روشنه متوسط (50 تا 113 مترمربع) بيشتر از ساير روشنه ها در استقرار و تنوع گونه اي تجديد حيات موثر بودند. همچنين خشكه دارهاي با پوسيدگي درجه3 بيشترين فراواني و خشكه دارهاي با پوسيدگي درجه2 بيشترين تنوع گونه اي تجديد حيات را در مجاورت خود داشتند. خشكه‌دارها علاوه بر ايجاد حفره در تاج پوشش و افزايش تدريجي نور رسيده به كف جنگل در فراهم نمودن شرايط و منابع مناسب استقرار و رشد بذور درختان مختلف تاثير مثبت داشته‌اند. با نگه داشتن خشكه‌دارها به تعداد مناسب و در اندازه‌ها و گونه‌هاي مختلف در داخل جنگلهاي طبيعي مي‌توان به تجديد حيات و پايداري اين اكوسيستمها كمك نمود.

Future of natural forests depends on stand regeneration. In this research impact of standing dead trees (snags) on the species diversity and density of established regeneration was studied in district No. 2 Forest of Nav-Asalem, Guilan. In this regard, 32 snags with D.B.H. above 50Cm were taken as the centers of sampling plots. Canopy gap areas caused by snags and their decay degree were measured and determined. Also in a 50m distance from snags with same canopy, one safe tree with same D.B.H. and species were selected as the sampling plots. At each of these plots variables of number, species and growing stage (seedling, small sapling and sapling) of regeneration were counted in a 1000 m2 circular sample area. For each sample plot frequency and species diversity calculated from Shannon Winner diversity index, Pielous evenness index and Minhinich richness index. Mean of frequency and species diversity indices in each statistical population were compared from ANOVA and t-test. Results showed that frequency and species diversity of established regeneration in the snag plots were more than safe tree plots and this different was significant at ?=0.01 statistical level. Reason of different diversity amount was more amount of richness in snag plots. More of frequency and species diversity in snag plots was occurred due the established and growth of more number and species from seed trees. Snags with medium canopy gap areas (50-113m2) had more influence on frequency and species diversity of regeneration. Also, snags with degree 3 of decay had more frequency and snags with degree 2 of decay had more regeneration species diversity. Snags with create of gaps in forest canopy and increasing sun light to forest floor, moreover, have positive influence with preparing suitable condition and resources to establishment and growth of different tree seeds. Saving snags in forest stands in different sizes and species can be useful to regeneration and sustainability in these ecosystems.