نظامي براي پايش و ارزشيابي مراكز درمان سو مصرف مواد مخدر

A model to monitor and evaluate drug abuse treatment centers

اين مطالعه توصيفي و تحليلي است. براي گردآوري اطلاعات از روش هاي مصاحبه با خبرگان منتخب، تكميل پرسشنامه كتبي توسط كارشناسان ستادي و دانشگاهي درمان اعتياد و همچنين مصاحبه با مسيولان فني 300 مركز نمونه گيري شده از 31 استان و مرور اسناد استفاده شده است. بر اساس داده هاي به دست آمده «اصول راهنما» براي طراحي نظام پايش و ارزشيابي تعيين شده و پس از كميته راهبري (ذينفعان) نظام مورد هدف اين مطالعه در قالب «شيوه نامه و فهرست بازبيني» پايش و ارزشيابي مراكز طراحي شده است. نتايج حاصل از اين مطالعه نشان مي داد كه علاوه بر ديدگاه هاي خبرگان، كارشناسان ستادي و دانشگاهي كه نظام پايش و ارزشيابي فعلي را غيرجامع و نيازمند ارتقا مي دانستند هفتاد درصد مديران مراكز از روش پايش و ارزشيابي فعلي مراكز رضايت متوسط و يا نارضايتي داشتند. نقاط تمركز ارتقاي وضعيت فعلي در بهبود هماهنگي افقي و عمودي نظارت در سطوح ملي، استاني و منطقه اي، داشتن ساختار، تغيير نگاه و توانمندي مديران و ارايه كنندگان خدمات درمان در به كارگيري روش هاي استاندارد درمان هاي دارويي توام با درمان هاي غيردارويي، تغيير رويكرد ارزشيابي مراكز از درون داده‌ها به نتيجه‌گرايي درمان، ظرفيت‌سازي در ارزشيابان، ارتقاي مسيوليت‌پذيري در مديران و ارايه‌كنندگان خدمات، سطح‌بندي و تشويق مراكز بود. وي‍ژگي هاي نظام تدوين شده در قالب شيوه نامه و فهرست بازبيني عبارت است از شفاف بودن وظايف در سطوح ملي، استاني، ارزشيابي تيمي، شيوه كاربست نتايج ارزشيابي، زمان بندي سالانه ارزشيابي و ارتباطات افقي و عمودي، سطح بندي مراكز در قالب چراغ راهنما شامل مراكز سبز (رعايت بيش از 80 درصد الزامات)، زرد (رعايت 60 تا 80 درصد) و قرمز (زير 60 درصد)، مشخص كردن منابع لازم و مشخص شدن 100 متغير پايش. استقرار شيوه نامه و فهرست بازبيني پس از تصويب و ابلاغ كميته نظارت بر درمان ستادمبارزه با موادمخدر ممكن مي شود. پايلوت فهرست بازبيني در چند مركز به تكميل يا تصحيح آن كمك كرده و ابلاغ همزمان شيوه نامه و فهرست بازبيني با فرصتي يك ساله امكان تطبيق مراكز با شرايط جديد را فراهم مي كند. آموزش همزمان كميته هاي نظارت بر درمان استان ها و ارزشيابان، تكميل نرم افزار ثبت خدمات سو مصرف مواد با استفاده از نتايج اين مطالعه، طراحي و اجراي ماژول آموزشي وي‍ژه درمان هاي غيردارويي براي ارايه كنندگان خدمات به استقرار هر چه بهتر نظام پايش و ارزشيابي كمك مي نمايد.

Objective (s): To achieve a model to monitor and evaluate drug abuse treatment centers in Iran. Methods: This was a nationwide study. The data were collected through interviews with selected experts, experts working in drug treatment centers using a questionnaire, and interviewing technical officers (300 centers from 31 provinces), and existing documents. Then, based on ‘guiding principles’ it was decided to provide a model for monitoring and evaluating drug abuse treatment centers. Results: Overall we found 3 types of centers: complying with more than 80% of obligations, complying with 60% to 80% of obligations, and complying with under 60% of obligations. In addition to views of the university and staff experts who assume the current monitoring and evaluation system is incomplete and require further development, 70% of directors were dissatisfied or moderately satisfied with the current method of monitoring and evaluations. The analysis of the data indicated that in order to further develop the current situation, there is need to concentrate on improving horizontal and vertical coordination in supervising at national, provincial, and regional levels. In addition the findings indicated that there were several confusions in duties among staffs. Conclusion: As a result a style sheet and check list were provided to clarify duties in the centers at each level. Keywords: Monitoring and evaluation, Centers for drug abuse treatment, Regulations