ارزش غذايي و درماني خرما از ديدگاه منابع اسلامي و طب سنتي و نوين

Nutritional Value and Health Benefits of Dates According to Islamic Recourses and Traditional Medicine

سابقه و هدف: خرما ازجمله گياهانی است كه نام آن چندين بار در قرآن آمده است و با توجه به وجود منابع سرشار انرژی و ريز‌مغدی‌های فراوان، در روايات اسلامی و طب سنتی همواره بر مصرف آن در سلامت و بيماری تاكيد شده است. هدف از اين مطالعه مروری، بررسی ارزش غذايی و اهميت درمانی خرما از ديدگاه منابع اسلامی به ويژه قرآن كريم و كتب روايی و هم چنين منابع طب سنتی- ايرانی می‌باشد تا به واسطه شناخت و معرفی مكانيسم‌های تاثير مواد غذايی و ريز مغذی‌های موجود در ميوه خرما، بتوان تا حدودی علل تاكيد بر مصرف آن را نشان داد. مواد و روش‌ها: در اين مطالعه با استفاده از كليد واژه‌های خرما، قرآن، تركيبات مغذی، گياهان دارويی، و واژه‌های date، Phoenix dactyliferal، Holy Quran، Anticancer effect، Medicinal plant جستجو در منابع در سال‌های 2014-1994 صورت گرفت. مرور اطلاعات در پايگاه‌های علمی نظير Google scholar، PubMed، SID، Scopus، Springer، Web of sciences و هم‌چنين قرآن كريم،كتب روايی و منابع طب سنتی مورد بررسی قرارگرفت. بعد از استخراج داده‌ها، نتايج در قالب مفاهيم، جداول و اشكال دسته‌بندی گرديد. يافته‌ها: بررسی‌ها نشان داد نام خرما بيش هر ميوه ديگر در قرآن آمده است و در روايات اسلامی و منابع طب سنتی بر اثرات خرما در سلامت و بيماری بسيار تاكيد شده است. اثرات شناخته شده خرما بيش‌تر ناشی از وجود تركيبات آنتی‌اكسيدانی و فنلی است. اين ميوه حاوی مقادير سرشاری از فيبر، كربوهيدرات‌ها، اسيدهای چرب و هم‌چنين ريزمغذی‌های مختلف نظير تركيبات معدنی و ويتامين‌ها ست كه می‌تواند در درمان بسياری از بيماری‌های قلبی، سرطان و ديابت موثر باشد. استنتاج: اشاره‌هايی كه قرآن در رابطه با گياهان از جمله خرما دارد نشان‌دهنده اهميت تغذيه و اثرات مفيد آن‌ها در سلامت و بيماری است. پيشرفت‌های شگرفی كه در سال‌های اخير در علوم مختلف به‌ويژه علوم تجربی شده است، پرده از برخی رموز خلقت برداشته است. يكی از اين پيشرفت‌ها، شناسايی تركيبات مختلف موجود در گياهان مغذی نظير خرما و آشكار شدن مسيرهای متابوليسمی اين تركيبات می‌باشد كه چنان چه اين نتايج با مستندات قرآنی و روايات اسلامی محك بخورد، جنبه‌های اعجاز قرآن بيش از پيش آشكار خواهد شد.

Background and purpose: The fruit of the date palm is highly nutrient which is mentioned in Holy Q,uran for several times. In addition to being a good energy source, date contains many micronutrients, therefore, it is recommended in Islamic and traditional medicine for health and prevention of diseases. In this study we reviewed the health benefits of date according to Holy Q,uran, and Islamic and traditional medicine. Materials and methods: In this review study, some scientific databases such as Google scholar, PubMed, Web of Science, Scopus, Springer, SID, and Magiran were used. Also, Holy Quran, Islamic narrations and hadith, books about traditional medicine and medicinal plants were studied. The findings were restricted to works published from 1994 to 2013. The keywords for search included date, date palm, Phoenix dactylifera, Quran, nutrients, medicinal plants, and anticancer effect. Finally, the data was categorized. Results: In Holy Quran, date is mentioned more than other fruits. Also, Islamic and traditional medicine sources have shown many effects of date in health and prevention of diseases. Date is considered very nutrient due to containing antioxidants and phenolic elements. There are some compounds in dates such as fiber, carbohydrates, fatty acids, mineral substances, and vitamins that make date useful in the treatment of heart diseases, cancer, and diabetes. Conclusion: The Holy Quran mentions about some plants such as date. This signifies the nutritional value and health benefits of date. In recent years, significant developments in many fields such as science have cleared many unknown secrets of nature. One of these progresses is the identification of different compounds in date. Such findings when compared with Quran and Quranic narrations will prove the miraculous aspects of Quran.