تبيين الگوي مخاطرات در واحدهاي پرورش‌دهنده زنبورعسل در كشور

Explaining the Pattern of Risks in the Beekeeping Farms in Iran

بهره‌وري واحدهاي زنبورداري در ايران نسبت به ميانگين جهاني اين صنعت پايين‌تر است. اين وضعيت درنتيجه تاثير عامل‌هاي پرشماري به‌وجود آمده است كه سبب بروز خسارت‌هاي بسياري در اين واحدهاي توليدي مي‌شوند. بنابراين شناسايي اين عامل‌ها و نقش و سهم هركدام در بروز خسارت و تفكيك عامل‌هاي مديريتي از غير مديريتي بسيار اهميت دارد. بر همين اساس، در اين پژوهش تلاش شده است تا با بهره‌گيري از يك سيستم لوجيت برگشتي (متسلسل) عامل‌هاي موثر براحتمال گرفتار شدن واحدهاي زنبورداري به بيماري‌ها و آفات مختلف و عامل‌هاي تاثيرگذار بر بروز خسارت در آنها شناسايي و نقش هركدام تعيين شود. اطلاعات مورد نياز اين پژوهش، مربوط به نمونه‌اي726 عددي از واحدهاي پرورش‌دهنده‌ي زنبورعسل در استان‌هاي، آذربايجان‌شرقي، مازندران، اصفهان، تهران، لرستان، خراسان‌رضوي، خوزستان و بوشهر براي سال 90-1389مي‌باشد. نتايج برآورد اين سيستم معادله‌ها نشان مي‌دهد كه ازگروه آفات، كنه واروآ، پروانه موم‌خوار وكنه آكاراپيس و از گروه بيماري‌ها، لوك‌آمريكايي و اروپايي و از رخدادهاي پيش‌بيني نشده، خشكسالي، غارت و سرماي ناگهاني بر احتمال بروز خسارت در واحدهاي زنبورداري اثر مثبت و معني‌داري دارند. تقسيم‌بندي مجموعه عامل‌هاي اثرگذار بر بروز خسارت به دوگروه متغيرهاي مديريتي و متغيرهاي مربوط به شرايط اقليمي گوياي آن است كه 97/41 درصد از احتمال بروز خسارت مربوط به گروه اول از متغيرها و 64/38 درصد مربوط به گروه دوم از متغيرها مي‌باشد. بنابراين، نقش عامل‌هاي مديريتي در بروز خسارت در واحدهاي زنبورداري بسيار با اهميت است. بررسي تاثير مكان زنبورداري‌ها (استان‌ها) بر بروز خسارت نشان مي‌دهدكه استان تهران بدترين وضعيت را دارد و احتمال بروز خسارت در واحدهاي زنبورداري واقع در اين استان بيشتر از ديگر استان‌هاي كشور مي‌باشد. بر اين اساس، پتانسيل قابل توجهي براي افزايش عملكرد واحدهاي زنبورداري از راه افزايش دانش زنبورداران و توسعه واحدها توسط افرادي با دانش لازم و در مكان‌هاي مناسب‌تر وجود دارد.

The productivity of honeybee production in Iran is lower than that of the world average ofthis industry. This situation is the consequences of several factors causing production damages in the beekeeping farms. As such, specifying damaging factors and determining the role of these factors in causing damages as well as differentiating management factors from the other ones are very important. Given that, the present study tries to specify factors affecting probability of occurring damages and factors causing deseases in honey producing farms,using a system of recursive logit. The data used in this study is from a sampleof726 farms collected from 8 provinces including, East Azarbayjan, Mazandaran, Esfehan, Tehran, Lorestan, Razavi Khorasan, khozestan and Boshehr. Results indicate that from pest group Varroa distructor, Wax moth and AkarapisWoodi, from diseases group, American foul brood, and from disaster factors, drought, robbery and extreme negative temperature have positive and significant effect on the probability of occurring damages in the beekeeping farms.Classifying the damaging factors into two management and weather condition factors revealed that 41.97 percent of probability of occurring damages comes from the first group, while 38.64 percent are caused by the second group. Consequently, the role of management factors is very crucial in occurring damages in the honey producing farms in Iran. Given that, one can conclude that there is a good potential for increasing productivity inhoney producing farms in Iran by increasing level of knowledge of the present producers, giving production license to producers with approved knowledge, and extending production farms just in the regions most appropriate for beekeeping in Iran.