بررسي كاركرد شهرهاي كوچك در نظام‌شهري و توسعه منطقه‌اي (مطالعه موردي شهر نايين)

An Investigation into the Functions of Small Cities in Urban System and Regional Development (The Case of the City of Nain

شهرهاي كوچك مانند حلقه اتصال بين شهرهاي بزرگ و مياني و روستاشهرها هستند كه مي‌توانند بر مراكز خدمات‌رسان در سلسله‌مراتب شهري و توسعه منطقه‌اي تاثيرگذار باشند؛ از اين‌رو همواره مورد توجه بسياري از برنامه‌ريزان قرار گرفته‌اند. افزون بر اين، ساختار شهري ايران گوياي اين نكته است كه شهرهاي كوچك، نقش تاثيرگذاري در ارايه خدمات به حوزه نفوذ خود ندارند. اين مساله در مورد استان اصفهان نيز صادق مي‌باشد. استان اصفهان، در سال 1390، داراي 101 شهر بوده است كه از اين تعداد 85 شهر آن جز شهرهاي كوچك (زير پنجاه هزار نفر) محسوب مي‌شوند. هدف اصلي مقاله حاضر، بررسي نقش و كاركرد شهرهاي كوچك استان اصفهان در نظام شهري و توسعه منطقه‌اي است. روش پژوهش، توصيفي- تحليلي مي‌باشد كه در آن از مدل‌هاي كمّي و روش‌هاي آماري استفاده شده است. مطابق بررسي‌هاي صورت‌گرفته از طريق مدل اندازه - رتبه شهري، شيب خط از سال 1335 تا سال 1390 افزايش يافته و ضريب آنتروپي شهرهاي استان اصفهان نيز گوياي عدم تعادل فضايي مي‌باشد. با بررسي از طريق ضريبL.Q ، بخش صنعت و خدمات در شهر نايين از نظر اقتصادي به عنوان بخش پايه‌اي مشخص شده و مطالعه حوزه نفوذ شهر نايين براساس روش توسعه‌يافتگي موريس نيز سطوح مختلف خدمات‌رساني را تعيين مي‌كند. آنچه عملكرد اين شهر و تمام شهرهاي كوچك را در نظام شهري و توسعه منطقه‌اي كمرنگ نموده است، عدم وجود شهر مياني به تعداد كافي (250-100 هزار نفر جمعيت) در سلسله‌مراتب شهري و تمركز شديد امكانات خدمات در شهر اصفهان بوده است؛ بنابراين تقويت شهرهاي كوچك و تزريق سرمايه به آنها مي‌تواند راهكار مناسبي براي نيل به ساختار فضايي متعادل در سطح استان باشد.

Small cities, as a link among big and middle cities and urban villages, can be influential on service giving centers in urban hierarchy and regional development; as a result, they are in many planners, focus of attention. Urban system in Iran, besides, are revealing the fact that small cities do not enjoy a great influence in giving services to their own boundaries. This also holds true in the case of Isfahan. Isfahan province included 101 cities in 2011, 85 cities of which are considered small cities (less than 50 thousand people). The current article aims at making an investigation into the role and function of small cites of Isfahan province in urban system and regional development. The research method is descriptive-analytic in which quantitative models and statistical methods are applied. According to the surveys made through Rank-Size Model, the gradient of the line increased from 1956 to 2011. The Entropy Index of the cities of Isfahan province stands witness to the spatial imbalance. Via a survey based on L.Q. Index, the industrial and services sections in the city of Nain are economically justified as basic sections and the study of the influence factor of Nain based on developing method of Morris determines different layers of services. What has diminished the function of such cities in urban system and regional development is insufficient number of middle cities (with population of 100 to 250 thousand people) in urban hierarchy and is the intense centralization of facilities in the city of Isfahan. As a result, supporting small cites and encouraging investment in them may pave the way for achieving a balanced spatial structure in the whole province.