بررسي و ارزيابي توسعه شهركرد مبتني بر مديريت بحران

An Investigation into the Development of the City of Shahrekord Considering Disaster Management

گسترش شهر و شهرنشيني، افزايش تدريجي تعداد شهرهاي بزرگ در جهان به خصوص در كشورهاي در حال توسعه از يك طرف، رشد شهرها، تمركز و تجمع جمعيت و افزايش بارگذاري‌هاي محيطي و اقتصادي بر بستر آنها از طرف ديگر، ضمن توجه بيشتر به شهرها، منجر به پذيرش نقش‌ها و عملكردهاي متعددي توسط آنها شده است. يكي از موضوعات مهمي كه بيشتر شهرهاي بزرگ جهان با آن روبرو هستند موضوع حوادث طبيعي است. با توجه به ماهيت غيرمترقبه بودن اين حوادث و لزوم اتخاذ سريع و صحيح تصميم‌ها و اجراي عمليات، مباني نظري و بنيادي، دانشي را تحت عنوان مديريت بحران به وجود آورده است. اين دانش به مجموعه اقداماتي گفته مي‌شود كه قبل، حين و بعد از بحران جهت كاهش اثرات اين حوادث و تقليل آسيب‌پذيري آنها انجام مي‌شود. با به كارگيري اصول و ضوابط شهرسازي و تبيين مفاهيم موجود در اين دانش مانند بافت و ساختار شهر، كاربري اراضي شهري، شبكه‌هاي ارتباطي و زيرساخت‌هاي شهري، تا حد زيادي مي‌توان تبعات ناشي از حوادث طبيعي را كاهش داد. يكي از شهرهاي ايران كه بيش از ديگر شهرها با اين مشكل روبرو است، شهركرد مي‌باشد. اين شهر به دليل موقعيت جغرافيايي و قرار گرفتن در بين رشته كوه‌هاي مختلف و وجود مسيل‌هاي داخل و اطراف و گسل‌هايي با آسيب‌پذيري بالا كه شهر را احاطه كرده‌اند با افزايش احتمال بروز بلاياي طبيعي مواجه مي‌باشد. از طرف ديگر، شهر بدون برنامه و هدف در حال گسترش بوده كه در صورت بروز بحران‌هاي احتمالي، خطراتي از قبيل سيل، بخش‌هاي وسيعي از جنوب شهر را در بر خواهد گرفت. اين پژوهش با رويكرد توصيفي- تحليلي و با بررسي ميداني، فرايند توانمندسازي مديريت بحران به منظور كاهش بلاياي طبيعي (زلزله و سيل) در شهركرد را مورد مطالعه قرار مي‌دهد. از يافته‌هاي اين تحقيق مي‌توان به كاهش اثرات و صدمات ناشي از حوادث طبيعي از طريق مديريت صحيح اشاره نمود. در بررسي و تجزيه و تحليل داده‌ها از روش AHP استفاده شده و با به كارگيري نرم‌افزار GIS سعي شد در جهت شناخت مسير صحيح توسعه شهر در راستاي مديريت بحران در سال‌هاي آتي گام‌هايي برداشته شود.

Development of cities and urbanization and the gradual increase in the number of large cities in the world, especially in developing countries, on the one hand, and expansion of cities, centralization and accumulation of population and the enhancement of economic and environmental burden on them, on the other hand, while brining the cities in the foreground, have resulted in the cities’ adopting numerous roles and functions. One of the important issues most large cities of the world are dealing with is the issue of natural disasters. With regard to the unexpectedness nature of such events and the necessity to make quick and proper decisions and taking the required measures, the theoretical and fundamental principles have given way to a body of knowledge entitled “Disaster Management”. Such knowledge refers to a set of actions taken prior to, during, and following disasters so that the resultant damages are reduced and the vulnerabilities are minimized. It is possible to reduce the consequences of natural disasters via observing principles and regulations for urban development and through clarifying the current concepts in the knowledge, like the structure of the city, determining the functionality of urban lands, communication networks, and the infrastructure of the city. One of the Iranian cities which is more susceptible to such a problem than the others is the city of Shahrekord. The city, due to its geographical location and its positioning among various mountain ranges, and also because of the ravines inside and around and highly vulnerable vaults surrounding the city, is very prone to natural disasters. On the other hand, due to haphazard development of the city, in case of any probable disaster, like floods, a large portion of southern city will be negatively affected. Via an analytic-descriptive method and through field study, the process of empowering disaster management to reduce natural disasters, like earthquakes and floods, is case-studied in the city of Shahrekord. The results of the study indicate that via proper management, effects and damages caused by natural disasters can be reduced. Besides, by analyzing the collected data via AHP method and by using GIS software, attempts were made to identify appropriate path to the development of the city, aiming at disaster management in upcoming years.