ولايت فقيه و قانون‌گرايي

The Guardianship of Muslim Jurist and Legalism

پاي‌بندي به قوانين موضوعه و تحليل حقوقي آن، جز مباحث اساسي فلسفه حقوق است. قانون‌گرايي، مقوله‌اي است كه از ديرباز، مورد توجه عالمان حقوق قرار گرفته است. در فقه اسلامي نيز لزوم عمل به قوانين شرعي، جز واجباتي است كه در حوزه مدركات عقل عملي، قابل فهم است. با اين حال، در مورد قوانين متغير و موضوعه دولتي، مباحث روشني وجود ندارد كه نبود دولت مشروع اسلامي در طول تاريخ، آن را توجيه مي‌كند. در نوشتار حاضر با توجه به نظرات مختلف در باب ولايت فقيه، تاثيرات هر يك در باب وجوب اطاعت از قوانين موضوعه دولتي در نظام مقدس اسلامي، مورد بحث قرار گرفته است. با اعتقاد به ولايت مطلقه فقيه مي‌توان لزوم شرعي اطاعت را نتيجه گرفـت، اما اگر مبناي ديگري اتخاذ شود نمي‌توان الزام اطاعت را در همه موارد، ثابت نمود. در اين مقاله، نقش بيعت در ايجاد الزام نيز، مورد اشاره قرار گرفته است.

Abiding by positive laws and making a legal analysis of them is among the basic issues of the philosophy of law. Legalism has for long been the special concern of scholars of law. In Islamic fiqh, the necessity of abiding by religious laws is among the duties which can be realized in the context of perceptions of practical mind. Nevertheless, there are no cleardiscussions about the changing and positive laws of a g0vernment and this is justified by the non-existence of a legitimate Islamic government throughout history. Referring to the different views about the guardianship of Muslim jurist, the present article discusses the effects of each of them on the necessity of obeying the laws laid by government in the sacred Islamic government. Taking into account the belief in the absolute guardianship of Muslim jurist, it can be concluded that the obedience is a religious obligation, but if another view is adopted, the necessity of obedience cannot be established in all cases. The article points to the role of allegiance in recognizing the necessity.