اصل «حاكميت قانون» در نظام قضايي ايران

The Priciple of “the Rule of Law” in the Iranian Judicial System

اصل «حاكميت قانون» و يا به تعبيري «اصل حاكميت حقوق»، يكي از مهم‌ترين شاخصه‌هاي زمامداري، اعمال حاكميت و نيز حكمراني خوب در دوران معاصر، محسوب مي‌شود. نوشتار حاضر، با بررسي اين مفهوم در چارچوب تاليفات و پژوهش‌هاي غربي و ارايه برداشت هاي متفاوت نزد حقوقدانان نظام «رمي ـ ژرمني» و «كامن لا» يا «نظام عرفي»، سعي بر تبيين مفهوم بومي آن در حقوق عمومي و نيز نظام قضايي جمهوري اسلامي ايران دارد. بدين منظور با تمركز بر اصول قانون اساسي و مواد مختلف قوانين كيفري، تلاش گرديده ضمن مشخص‌نمودن اهميت اين اصل، ابعاد گوناگون و ضمانت اجراهاي نقض آن مورد بررسي قرار گيرد.

Today the principle of the ‘rule of law’ is regarded among the best indications of rule and governance. Taking a probing look at this concept in the light of the western works and studies and reviewing the different perception of the jurists of the Roman-German judicial system and common law, this paper attempts to cast light on its indigenous meaning in the common law and in the judicial system of the Islamic Republic of Iran. To this end, having focused on the articles of the Constitution and certain criminal laws, an attempt has been made to elucidate the importance of this principle and expound its different aspects as well as the guarantees against its breach.