بررسي نقش پرتفوي رفتاري در تصميم‌گيري سرمايه‌گذاران بورس اوراق بهادار تهران

Evaluating Behavioral Portfolio Theory on Investors’ Purchase De-cision in Tehran Stock Exchange

بيش از پنجاه سال پيش فريدمن و ساويج [1] عنوان كردند كسانيكه بليط‌هاي لاتاري خريداري مي‌كنند، همزمان برگه‌هاي بيمه را نيز تهيه مي‌كنند. آنها براي اين دسته از افراد تابع مطلوبيتي به شكل S ترسيم كردند كه در قسمت بردها مقعر و در قسمت باخت ها محدب است. تحقيقات آيزنهاور [2] و بسياري ديگر نيز رفتار ريسك را بصورتي كه فريدمن و ساويج [1] مطرح كرده‌اند، تاييد مي‌كنند. شفرين و استات‌مان [3] با تلفيق نظريه انتظار كانمان و تورسكي [4] و نظريه "امنيت، پتانسيل و ايده آل" ( SP/A) لوپز [5] به همراه نظريه "حساب ذهني" تالر [6] مدلي را معرفي كردند كه سرمايه‌گذاران در آن پرتفوي‌هاي خود را به صورت هرمي طراحي مي‌كنند كه با توجه به اهداف آنها از سرمايه‌گذاري و احساسات غالب بر آنها داراي لايه‌هاي متفاوتي است. اين تحقيق با بررسي رفتار سرمايه‌گذاران در بورس اوراق بهادار تهران به دنبال يافتن نشانه‌هايي ازتشكيل پرتفوي‌هاي هرمي بر اساس مفاهيم نظريه پرتفوي رفتاري است. براي اين منظور، نمونه اي تصادفي به تعداد 356 نفر از خريداران سهام انتخاب شده و پرسشنامه بين آنها توزيع گرديد. سپس اطلاعات با استفاده از روش تحليل عاملي اكتشافي تجزيه و تحليل شد و شش عامل؛ ابهام گريزي، اميد، خوش بيني، بدبيني، ترس و ايده آل گرايي، به عنوان عوامل تاثيرگذار بر رفتار سرمايه گذاران به دست آمد .

More than 50 years ago Friedman and Savage stated that investors who purchase lottery tickets (risk taking behavior), buy insurance coverage (risk averse behavior) at the same time. They proposed an “S” shape utility function that features concave as loss and convex as winning. Eisenhauer and many other researchers have confirmed risk behavior as suggested by Friedman and Savage. Shefrin and Statman combined: 1) Prospect Theory of Kahnman and Teversky, 2) Lops’ Security, Potential, and Aspiration (SP/A) Theory, and 3) Thaler’s Mental Account Theory and presented a new descriptive model show-ing that investors design their portfolios as a layered pyramid consist-ing of many different layers according to their investment goals and dominant emotions. The objective of this survey research is to trace the existence of layered pyramid portfolios according to Behavioral Portfolio Theory among the potential investors at Tehran Stock Ex-change. 356 respondents among the potential investors at TSE were chosen through random sampling and they completed the question-naire. Research data was analyzed with the help of explorative factor analysis. Research findings indicated six main factors that influence Iranian investors’ purchase decisions namely: ambiguity aversion, hope, fear, optimism, pessimism, fear and aspiration.