تحليل ساختار روايت در رمان آفتاب‌پرست نازنين

An Investigation into the Narration Structure of the Novel Aftab-parast-e Nazanin

روايت‌شناسي شاخه‌اي از مطالعات ادبي است كه ريشه در ساختارگرايي دارد و در پي يافتن يك دستور زبان جهاني واحد براي متون روايي مختلف است. هر يك از روايت‌شناسان به برخي از الگوهاي تكرار شونده در متون روايي اشاره كرده‌اند. ژرار ژنت هم يكي از روايت‏شناسان مطرح ساختار‏گراست كه طرح جامع و كاملي براي بررسي متون روايي پيشنهاد مي‏دهد. او در نظريّات خود به بررسي سه جنبه از سخن روايي، يعني زمان، وجه يا حالت و لحن مي‌پردازد. اين سه جنبه با بررسي ساختار زمان، كانون‌هاي روايت، فاصله روايت با بيان راوي و انواع ديدگاه به كار رفته در يك اثر روايي مشخّص مي‌شوند و با بررسي و تحليل اين سطوح، مي‌توان به تحليل دقيق و منسجم از يك متن روايي دست يافت و توانايي داستان‌پردازي نويسنده را در شكل دادن به نظام و ساختار روايي يك اثر داستاني سنجيد. در اين پژوهش با استفاده از نظريّات ژنت سطوح مختلف گفتار روايي و روابط متقابل اين سطوح در رمان آفتاب‌پرست نازنين بررسي و تحليل مي‌شود. نويسنده اين رمان يعني محمّدرضا كاتب از نويسندگان مطرح ادبيّات معاصر ايران است و طي سال‏هاي اخير به نوعي به سبك و مخاطب‏هاي خاصّ خود دست يافته است؛ سبكي همراه با پيچيدگي، تعليق، بازي‏هاي زباني و گرايشي به پُست مدرنيسم. امّا در آفتاب‏پرست نازنين اين خصوصيّات سبكي اندكي تعديل شده‏ است و آغاز و انجام مشخصي وجود دارد و تلاش شده است تا توجّه طيف بيشتري از مخاطبان جلب شود. اين مقاله به بررسي تكنيك‏هاي روايي مختلفي مي‏پردازد كه نويسنده جهت روايت داستان آفتاب‏پرست نازنين از آنها استفاده كرده است.

Narratology is a branch of literary studies and has its roots in structuralism. It seeks to find a unified universal grammar for various narrative texts. Narratologists have each referred to some of the repetitive models in narrative texts. Gerard Genette is one of the prominent structuralist narratologists who offers a comprehensive plan for analysis of narrative texts. In his theories, Gerard Genette investigates three dimensions of narrative speech, namely time, aspect, and intonation. These three dimensions are made clear by investigating the structure of time, the narration focuses, the narration distance from the narratorʹs narration, and the numerous viewpoints used in the work. By investigating and analyzing these dimensions, one can achieve an accurate and coherent analysis of a narrative text and assess the fictional ability of the writer in shaping the narrative system and structure of a fictional work. Using Genetteʹs theories, the study explores numerous dimensions of narrative speech and the mutual relations of these dimensions in the novel Aftab-parast-e Nazanin. Mohammadreza Kateb, the author of this novel is a prominent writer in Iran’s contemporary literature and has achieved a special style and readers in recent years. His style is accompanied by complexity, suspension, linguistic games and a tendency towards post-modernism. However, in Aftab-parast-e Nazanin, these stylistic features have been modified a bit. There is a specified beginning and end, and the author tries to attract the attention of a wider range of readers. The present paper studies the different narrative techniques used by the author for the narration of the above said story.