مناسبات فقه و سياست از منظر سه ديدگاه وكالت، نظارت و ولايت فقيه با تاكيد بر دوره معاصر

Relations between Jurisprudence (fiqh) and Politics from the Three Perspectives: Agency, supervision and authority of religious jurist (with emphasis on the contemporary era)

در عصر ما، «مكتب قم» با دوره زعامت ديني آيات عظام حايري يزدي، بروجردي و امام خميني شناخته مي‌شود و «مكتب نجف» در دوره‌هاي زعامت شيخ انصاري، آخوند خراساني و محقق خويي، مورد مطالعه قرار مي‌گيرد. در دو مكتب مذكور، سه گرايش نظارت، وكالت و ولايت فقيه، وجود دارد كه هر يك از اين گرايش‌ها نسبت خاصي با امر سياست پيدا كرده‌‌اند. نويسنده بر اين باور است كه هر چند هر يك از گرايش‌هاي مذكور، في‌الجمله از ظرفيت‌هايي براي تصرف در امر سياسي برخوردارند، اما در اين ميان، بيشترين ظرفيت، متعلق به گرايش ولايت فقيه مي‌باشد كه واپسين نظريه فراگير فقه سياسي شيعه مي‌باشد. بي‌شك، بررسي تطبيقي گرايش‌هاي مذكور مي‌تواند تُراث تاريخي تعامل فقه و سياست در دوره معاصر را در اختيار خواننده بگذارد.

In our present time, the ‘School of Qom’ is known as a Fiqhi School concomitant with the religious authority of grand Ayatollah H?er? Yazdi, Ayatoll?h Brujerdi and Ayatoll?h Khomeini. On the other hand, the ‘School of Najaf ’ is studied in periods of the religious authority of Sheikh Ans?ri, Akhund Khor?s?ni and Muhaqeq Khuyi. In the two aforementioned schools, there are the three trends of the supervision, agency and authority of religious jurist, each of which has come to establish a particular relation with political affairs. The writer of the article holds the belief that though each of the above trends, on the whole, has a capacity to involve in politics, but the trend of the authority of religious jurist is of the highest capacity which is the last of the widespread theory of Shi‘? political jurisprudence (fiqh). There is no doubt that the comparative study of the trends mentioned above can provide readers with a historical legacy of interaction between jurisprudence and politics in the contemporary era.