بررسي اثرات سطوح مختلف تنش شوري و تراكم بوته بر عملكرد كمي و كيفي علوفه و دانه كوشيا در شرايط آب و هوايي شهرستان اراك

Evaluation of different salinity stress and plant densities effects on quantitative and qualitative forage and grain yields of Kochia in Arak region

به‌منظور بررسي اثرات سطوح مختلف تنش شوري و تراكم بوته بر عملكرد كمي و كيفي علوفه و دانه كوشيا، آزمايشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار در سال زراعي 1390 در دانشگاه آزاد اسلامي واحد اراك اجرا شد. در اين پژوهش شوري آب آبياري در سه سطح (‌‌شامل 1/4، 18 و 32 دسي‌زيمنس بر متر) و تراكم بوته در چهار سطح (شامل 10، 20، 30 و 40 بوته در مترمربع) به‌عنوان فاكتورهاي آزمايش در نظر گرفته شدند. نتايج به‌دست آمده از تجزيه واريانس نشان داد كه اثر شوري بر عملكرد دانه، وزن هزار دانه، ارتفاع، قطر ساقه و عملكرد، پروتيين، عملكرد پروتيين، درصد ماده خشك قابل هضم، ميزان الياف غير‌محلول در شوينده اسيدي (ADF) و مقدار خاكستر علوفه معني‌دار است. با افزايش سطوح شوري عملكرد دانه، وزن هزار دانه، ارتفاع، قطر ساقه و عملكرد، پروتيين، عملكرد پروتيين، درصد ماده خشك قابل هضم، مقدار خاكستر علوفه كاهش اما ميزان الياف غير‌محلول در شوينده اسيدي افزايش يافت. بيشترين عملكرد دانه و علوفه‌تر به آبياري با شوري 1/4 دسي زيمنس بر متر با توليد 9/2677 و 33907 كيلوگرم در هكتار و كمترين آن متعلق به آبياري با ميزان شوري 32 دسي‌زيمنس بر متر با توليد 4/932 و 10911 كيلوگرم در هكتار به‌دست آمد. اثر تراكم بر عملكرد دانه، عملكرد علوفه و قطر ساقه معني‌دار بود. بيشترين عملكرد دانه با ميانگين 9/2262 كيلوگرم در هكتار در تراكم 20 بوته در مترمربع و كمترين عملكرد دانه با توليد 3/1459 كيلوگرم در هكتار در تراكم 10 بوته در مترمربع به‌دست آمد. نتايج اين پژوهش نشان داد توليد گياه كوشيا با شوري 18 دسي‌زيمنس بر متر به‌همراه تراكم 30 بوته در متر‌مربع، براي توليد علوفه و تراكم 20 بوته در متر‌مربع، جهت توليد دانه در شرايط اين منطقه و مناطق با شرايط اقليمي مشابه قابل معرفي مي‌باشد. واژه‌هاي كليدي: كوشيا، تراكم بوته، شوري، عملكرد دانه، عملكرد علوفه

In order to investigate the effects of different salinity stress and plant densities on quantitative and qualitative forage and grain yields of Kochia, a randomized complete blocks design used in factorial arrangement with three replications. A field study was conducted in 2011 cropping season in Agriculture Experiment Satiation, College of Agriculture, Islamic Azad University, Arak Branch. Treatment consisted of three levels of salinity stress (4.1, 18 and 32 dS/m) and four plant densities (10, 20, 30 and 40 plant m-2). The analysis of variance showed that the effects of salinity on grain yield, 1000 grain weight, plant height, stem diameter, forage yield, forage protein, protein yield, dry matter digestibility percent, acid detergent fiber (ADF) and ash amount were significant. With increasing salinity stress levels, the grain yield, 1000 grain weight, plant height, stem diameter, forage yield, forage protein, protein yield, dry matter digestibility percent and ash decreased, while ADF increased. Maximum grain and forage yield were obtained with irrigation of 4.1 dS/m with an average yield of 2677.9 and 33907 kg ha-1 and the minimum were obtained with irrigation of 32 dS/m with an average yield of 932.4 and 10911 kg ha-1 respectively. Effects of plant densities on grain and forage yield and stem diameter were significant. Maximum grain yield were obtained with plant densities of 20 plant m-2 with an average yield of 2262.9 kg ha-1 and the minimum were obtained with plant densities of 10 plant m-2 with an average 1459.3 kg ha-1. The results obtained from this study showed that, the best Kochia forage production were obtained with 18 dS/m irrigation water and plant densities of 30 plant m-2 and 20 plant m-2 for grain production. These results can be used for Arak region and areas that are similar climate. Keywords: Kochia, Forage yield, Grain yield, Plant density, Salinity