تبيين فرايند تصويرسازي ژيوپليتيك؛ تصويرسازي ژيوپليتيك ايالات متحده آمريكا از اتحاد جماهير شوروي سابق در دوره جنگ سرد

An Explanation of the Process of Geopolitical Imagination; the Case study of the US Geopolitical Imagination of the Union of Soviet Socialist Republics in the Cold War Era

تصويرسازي ژيوپليتيك عبارت است از رقابت قدرت ها بر سر شكل دهي به ادراك و ذهنيت اشخاص، نهادها و بازيگران سياسي از موقعيت، ويژگيها و محتواي فضاي جغرافيايي بر اساس منافع مورد نظر خود. بر اين اساس، مقاله حاضر در صدد تبيين فرايند خلق تصوير ژيوپليتيك است. در اين مقاله، فرايند تصويرسازي ايالات متحده آمريكا از اتحاد جماهير شوروي در طول دوره جنگ سرد به عنوان نمونه موردي مورد تحليل قرار مي گيرد. استدلال مقاله حاضر اين است كه تصوير شوروي شرور در طول جنگ سرد، طي فرايند تعامل پيچيده ژيوپليتيك رسمي، ژيوپليتيك كاربردي و ژيوپليتيك عمومي شكل گرفت؛ به اين صورت كه ژيوپليتيك كاربردي ايالات متحده آمريكا از طريق سياست‌گذاري، طرح دكترين‌ها و ارايه بيانيه‌هاي سياسي از جمله دكترين ترومن، استراتژي سد نفوذ جرج كنان، طرح مارشال، سند سياسي شماره 68-NSC شوراي امنيت ملّي آمريكا، دكترين امپراتوري شرارت ريگان و...، تصوير اهريمني از اتحاد جماهير شوروي به عنوان يك دشمن ذاتاً سازش ناپذير را طراحي نمود. در اين فرايند، ژيوپليتيك رسمي با ارايه نظريه هاي ژيوپليتيك همچون هارتلند، ريملند، دومينو، شبكه زنجيره-اي، قدرت هوايي سوروسكي و نظاير آن، بعدي علمي به تصوير ژيوپليتيك آمريكا از شوروي داد و در نهايت، ژيوپليتيك عمومي با استفاده از بازنمايي هاي رسانه اي، گفتمان ژيوپليتيك اتحاد جماهير شوروي به عنوان دشمن شرور را در نظر افكار عمومي متقاعدپذير جلوه داد. خلق چنين برداشتي از اتحاد جماهير شوروي منجر به توليد قدرت براي ايالات متحده آمريكا شد، به گونه اي كه آمريكا ضمن هويت بخشي به مردم خود در طول 4 دهه جنگ سرد، زمينه لازم براي مداخلات ژيوپليتيك خود در مناطق مختلف جهان را فراهم نمود.

Geopolitical imagination, by definition, is the competition between powers in forming individuals’, institutions’ and political factors’ perception of the characteristics and contents of geographical space, on the basis of their intended interests. In this article, as a case study, the US perception of the Union of Soviet Socialist Republics during the Cold War era is analysed. The authors argue that the image of an evil Soviet during the Cold War was formed through a complicated interaction process among formal geopolitics, applied geopolitics, and general geopolitics. It was through policies, doctrines, political statements including the Truman Doctrine, George Kennan’s Containment Doctrine, the Marshall Plan, National Security Council Report 68 (NSC-68), and Reagan’s Evil Empire Doctrine that the practical geopolitics of the United States provided an evil image of the Soviet Union as an inherently irreconcilable enemy. In this process, the formal geopolitics added a scientific dimension to US representation of the Soviet by presenting geopolitical theories like Heartland, Rimland, Domino, Chain Network, Seversky’s Air Power and the like. Finally, general geopolitics presented the geopolitical discourse of the Soviet Union as an evil enemy, convincing the public opinion by using media representations. Creating such a perception of the Union of Soviet Republics empowered the United States, in such a way that the latter set the ground for its geopolitical interventions in different regions of the world, while at the same time creating identity for its people during four decades of the Cold War.