نقش قهرمانه‌ها در عصر دوم عباسي (232 - 334‎ ق)

.The Role of Qahramanehs (ʹFemale Commissionersʹ) during the Second Era of Abbasid Dynasty (232–334 A.H.)

به‎رغم آنكه اطلاعات و آگاهی‎های ما از حرمسرا در عصر عباسی بسیار اندك است و نیز حضور زنان مسلمان در عرصه‌‌های گوناگون سیاسی، اجتماعی و فرهنگی تا پیش از عصر دوم عباسی، چندان كه باید نظام‎مند نیست، در عصر دوم عباسی (232 - 334 ق)، به‎ویژه ایام خلافت مقتدربالله (295 - 320 ق)، با پدیده‎ای به نام قهرمانگی مواجه می‎شویم. قهرمانه عنوان زنانی بود كه واسطۀ حرم با دربار خلفا بودند و بسته به توانایی و نفوذشان، وظایف گوناگونی به آنان محول می‎شد. آنان (قهرمانه‎ها) با بهره‎گیری از ضعف خلافت و وجود خلأ قدرت، موفق شدند به اعمال نفوذ در عرصه‎های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بپردازند. روش تحقیق در این نوشتار، روش تاریخی با رویكردی اجتماعی مبتنی بر بهره‎گیری از اطلاعات منابع، مقایسۀ آنها با یكدیگر و تحلیل متون است. در این مقاله سعی بر آن است با بررسی این پدیده و معرفی چندتن از قهرمانه‎های معروف عصر خلیفه مقتدربالله، به موضوع حضور زنان در عرصة سیاست و ملكداری پرداخته شود

. Despite the limited information about harems in the Abbasid era, and also the non-systematic presence of women in various political, social, and cultural arenas until the second Abbasid era (232–334 A.H.), it is known that the phenomenon of ‘Qahramanegi’ (ʹcommissionʹ, ʹmatchmakingʹ) emerged during this era, especially in the time of al-Muqtadir Billah Caliphate (295–320 A.H). ‘Qahramaneh’ was a title given to women who acted as a mediator between the harem and the court of caliphs and, depending on their capabilities and influences, were assigned to perform different jobs. Taking advantage of the weaknesses of the caliphs as well as the existing power gap, these women managed to influence the political, social, and cultural activities. The present research was of a historical-social approach, and the reference sources were compared and analyzed. This paper is an attempt to study this phenomenon and introduce some well-known Qahramanehs in the era of the Caliph al-Muqtadir Billah, and generally, focus on the issue of womenʹs presence in political and governmental arenas.