افراز آهنگ لغزش بين گسل‌ها‌‌ي فعال بخش جنوبي البرز مركزي با وارد كردن برهمكنش مكانيكي بين گسل‌ها‌‌

Slip rate partitioning among the southern central Alborz active faults by considering mechanical interactions among faults

براي يك گسل ايده آل در محيط كشسان، توزيع لغزش حول يك مقدار مركزي بيشينه، متقارن و بيضي شكل است، ولي در طبيعت اين توزيع نه به شكل بيضي و نه متقارن است. توزيع آهنگ لغزش در صفحه گسل به برهمكنش پارامترهاي متعددي از جمله هندسه خود گسل و گسل‌ها‌‌ي مجاور، شرايط مرزي روي گسل‌ها‌‌ و مناطق دور و معادله رفتاري محيط اطراف بستگي دارد. از طرفي بررسي اين توزيع، نقش مهمي در بررسي انتقال لرزه خيزي از يك گسل به گسل‌ها‌‌ي ديگر دارد. باتوجه به واقع شدن كلان شهر تهران در بخش جنوبي البرز مركزي، بررسي برهمكنش مكانيكي بين گسل‌ها‌‌ي فعال شمال تهران، اهميت ويژه اي در تحليل خطر لرزه اي در پايتخت دارد. در اين تحقيق با در نظر گرفتن يك نيم‌فضاي كشسان همگن و همسان براي منطقه مورد بررسي اطلاعات هندسي گسل و پارامترهاي ريولوژيكي منطقه از منابع متفاوت انتخاب و ثابت فرض شد. در ادامه شرايط مرزي تنش با استفاده از مشاهدات GPS محاسبه شد كه عامل ايجادكننده لغزش در گسل است. بر اين اساس جهت بيشينه كوتاه شدگي در منطقه مورد بررسي داراي امتداد N36.5?E است كه دامنه آن بزرگ‌تر از جهت بيشينه كششي است. سپس گسل‌ها‌‌ در راستاي عمود برهم قفل و در راستاي مماسي به‌صورت آزاد رها شدند. با اِعمال شرايط مرزي به سامانه گسلي، آهنگ لغزش بين گسل‌ها‌‌ افراز شد. براي افراز از روش المان‌هاي مرزي استفاده شد. مدل نابرجايي تحليلي اكادا (1985) نيز درحكم حل اساسي انتخاب شد. نتايج حاصل، نشانگر خروج آهنگ لغزش توزيع شده روي گسل‌ها‌‌ از حالت متقارن و بيضي شكل است و از وجود برهمكنش بين گسل‌ها‌‌ تحت تاثير تنش منطقه اي و هندسه گسل‌ها‌‌ي مجاور حكايت مي‌كند. همچنين اكثر گسل‌ها‌‌ داراي رفتار چپ‌گرد و معكوس‌اند و آهنگ لغزش هاي چپ‌گرد عموماً بيشتر از آهنگ لغزش هاي معكوس است. علت بيشتر بودن آهنگ لغزش چپ‌گرد نسبت به آهنگ لغزش معكوس در مورد اكثر گسل‌ها‌‌ ناشي از دو عامل برهمكنش مكانيكي بين گسل‌ها‌‌ و تمايل محورهاي اصلي جهت بيشينه كوتاه شدگي و كشيدگي تانسور آهنگ تنش منطقه اي نسبت به امتداد گسل‌ها‌‌ است، به‌نحوي‌كه تصوير مولفه هاي اصلي تنش در امتداد اكثر گسل‌ها‌‌ بيشتر از تصوير مولفه هاي متناظر در امتداد عمود بر آنها است. از طرفي در مدل‌سازي صورت گرفته شيب گسل‌ها‌‌ ثابت در نظر گرفته شده است، درحالي كه به ويژه در مورد گسل‌ها‌‌ي معكوس، شيب گسل با عمق تغيير مي كند.