بررسي عوامل موثر بر افول حس سرزندگي و زيست پذيري در بافت هاي تاريخي و فرسوده (مطالعه موردي: محله سنگ سياه شيراز)

A study of the factors effecting on the fall of joyfulness and viability sense in historical and timeworn textures(A case study: Sang Siyah District of Shiraz)

سيري گذرا بر سيماي شهرهاي تاريخي ايران، بافت هاي قديمي باارزشي را به نمايش مي گذارد كه همگي در گذشته نه چندان دور از تحرّك و نشاط و سرزندگي مطلوبي برخوردار بوده اند. امروزه به دلايل گوناگون بافت هاي فرسوده شهري ما خالي از حضور و فعاليّت مردم شده است؛ اين در حالي است كه اگر اين بافت ها داراي فضاهاي امن و مطلوب و سرزنده باشند و در آنها تفريح سالم و شادابي به گونه اي سازمانيافته و مطابق با ارزش هاي جامعه ميسّر گردد، حضور فعّال مردم و به تبع آن سرزندگي و زيست پذيري افزايش مي يابد. ساماندهي شهرها و بافت هاي تاريخي به دو دليل، يكي احترام به مواريث گذشتگان و ديگري رفع تنگناهاي ناشي از مشكلات فرسودگي داراي اهميّت است. كم توجّهي به برنامه هاي ساماندهي و احياي بافت هاي تاريخي فرسوده در طول ساليان متمادي سبب شده است تا آن ها سرزندگي و كارايي و فعاليّت پيشين خود را از دست بدهند و به عنوان بافت مسالهدار و مشكلزا در سيستم شهري مطرح گردند؛ لذا همواره ضرورت حفظ و بازآفريني ارزش ها و كارايي و زيست پذيري اين بافت ها مورد توجّه معماران و طرّاحان و برنامه ريزان شهري بوده است. مقاله حاضر با هدف شناسايي عوامل موثّر بر افول حس سرزندگي و زيست پذيري در بافت هاي تاريخي و فرسوده تدوين شده است. در اين پژوهش سعي شده است از طريق مطالعات كتابخانه اي و بازديد ميداني، وضع موجود تحليل شود و در نهايت پيشنهادها و راهكارهايي براي برونرفت از اين معضل ارايه گردد. در نهايت اين نتيجه حاصل شد كه عوامل متعدّدي نظير فرسودگي در ابنيه و كالبد و سيماي بافت، عدم برخورداري لازم از تاسيسات و زيرساخت ها و خدمات شهري مناسب با نياز امروز و هم چنين نبود زندگي اقتصادي مناسب بافت، سبب افول سرزندگي و زيست پذيري و در نهايت فرسودگي بافت سنگ سياه شيراز شده است.

A glance at the image of historical cities in Iran shows the valuable old textures which all of them in a not very far past had been enjoying desirable locomotion, vivacity and esprit. Today our urban timeworn is devoid of people activities and presentation for various reasons. At the same time, if these textures could have safe, ideal and lively spaces, and there will be healthy recreations in an organized form and in harmony with society values, then the active presence of people and following that joy and livability will increase. Redevelopment of cities and old textures are important for two reasons: respect to old heritages and to remove bottlenecks resulting from worn textures. Paying a low attention to repose program and revival of worn-out historical textures in long years have made them lose their efficiency and past activities and to appear as a problematic weave in city system. Therefore, the necessity of maintain and recreating the values, efficiency and livability of these textures have been noticed by urban architectures, designers and planners. Through library studies and field visits, this research has tried to analyzed the existing situation and to propose certain solutions to move out of this problem. Finally , it was concluded that several factors such as exhaustion in the body and face of unit , lack of urban infrastructures and installation proportional with modern needs and also the lack of proper economic life have brought about the fall in livelihood and viability and finally has led to the worn out state of Sang Siya district in Shiraz.