بررسي اصالت اسلامي ايراني در مساجد نوگراي معاصر (مطالعه موردي: طرح مسجد چهارراه ولي عصر(عج) تهران)

A Study of the Islamic-Iranian Originality in the Contemporary Modern Mosques (A Case Study on Mosaue of Vali Asr(a) Cross-Road ,Tehran)

در عصر حاضر، با ظهور فناوري جديد، شاهد ساخت مساجدي هستيم كه كالبدي متفاوت از مساجد گذشته دارند. قرارگيري آنها دركنار مساجد سنّتي در بافت شهري امروز، اين پرسش را در ذهن مخاطبان ايجاد ميكند كه آيا مساجد امروزي با شكل جديد ميتوانند زمينهساز رشد و تعالي انسان، كه هدف اصلي عبادت است، باشند؟ هدف از اين نوشتار بررسي چگونگي انطباق شكل و كالبد مساجد جديد با مباني نظري خاص مساجد در حكمت اسلامي است. به اين منظور نمونه موردي مسجد چهار راه وليعصر تهران(طرح رضا دانشمير)كه كالبدي نوآورانه دارد، بررسي شده است. روش تحقيق در اين مقاله به شيوه استدلال منطقي (مفهوم به مصداق) است. بدين منظور ابتدا مباني نظري مسجد در دو بعد تشخّص شهري و فضاي عبادي دروني، بر اساس فقه اسلامي، مطرح گرديده و معيارهاي طرّاحي مسجد از آن استخراج شده و بر آن اساس گونهشناسي مساجد معاصر مورد بحث قرار گرفته است. سپس ويژگيهاي مسجد وليعصر تهران بهعنوان نمونهاي از مساجد متجدّد معرفي و مباني نظري آن، با توجّه به اصول و معيارهاي به دست آمده، بررسي شده است. نتايج حكايت از آن دارد كه برخي دگرگونيهاي ناشي از پيشرفت فناوري در معماري ضروريست، اما بايد مرزي مشخّص براي آن در نظر گرفته ?شود تا تغييرات شكلي باعث تغيير مفاهيم والاي انساني نگردد و معماري مسجد در عين بداعت، همچنان بازگوكننده تعاليم اسلامي باشد. در مسجد چهارراه وليعصر تلاش براي بداعت و هماهنگي با محيط باعث شده است كه معنا و هويّت اسلامي در آن كمرنگ شود و بنا خوانايي خود را، كه براي مسجد امري ضروريست، ازدست بدهد.

At the present age, with the emergence of new technologies, we are witnessing the construction of mosques which have a physical body different from the past mosques. Their location besides the traditional mosques in today’s urban textures, arises this question in the minds of addresses “ whether or not , today’s mosques in new shape can pave grounds for the growth and elevation of human which is the main goal of worshipping” ? The purpose of this article is to study the quality of adaptation of shape and physical body of new mosques with the specific theoretical foundations of mosques in Islamic wisdom. To this end, the case study of the mosque of Vali-Asr(a) crossroad in Tehran ( Reza Daneshmir’s Design) which has a innovative physical body has been conducted. The research methodology in this article is in the method of logical reasoning (concept through example). So, first the theoretical foundations of mosque have been put forth in two dimensions of urban prestige and internal worshipping space based on the Islamic jurisprudence. Then ,the standards of mosque design has been extracted from it and on that basis , the typology of contemporary mosques has been discussed. Later on , the features of Vali-Asr(a) crossroad mosque in Tehran as a sample of modern mosques along with its theoretical foundations have been introduced and studied with regard to the obtained principles and standards. The results indicate that some of the changes resulting from the advancement of technology in architecture is essential, but it is necessary to consider a specific border for it, so that the form changes could not make a change in the humane elevated concepts. Furthermore, the architecture of the mosque should both be innovative and narrator of Islamic teachings. In the mosque of Vali-Asr(a)crossroad, efforts to be innovative and harmony with the environment has diminished the Islamic identity and meaning in it and the building has lost its reading which is essential for a mosque.